Ο Α.ΕΛΕΦΑΝΤΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΙΚΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

Αξίζει να δούμε τι αναφέρει στο κορυφαίο του έργο: ''Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης'', ο σημαντικός χρουστσωφικός διανοούμενος ιστορικός Άγγελος Ελεφάντης για το Νίκο Ζαχαριάδη και τη προσωπικότητά του. Ο Ελεφάντης ας σημειωθεί πως αν και κατατάσσεται στο τότε ''Κ''ΚΕ (εσ.), όπως και ο Νίκος Πουλαντζάς στον οποίο βρισκόταν πολιτικά ''κοντά'', ήταν σε μια μια κριτική σχέση με τον τότε, ευρωκομμουνιστικό βραχίονα, του χρουστσωφισμού. Η αναφορά του έχει  ιδιαίτερη σημασία, γιατί ο Ελεφάντης είναι -και αυτό διαφαίνεται-ορκισμένος εχθρός του μαρξισμού-λενινισμού-σταλινισμού, αλλά αποφεύγει τις χυδαιότητες και τις ''ευκολίες'', που από τότε εκτοξεύονται βασικά από το ''Κ''ΚΕ και κυρίως αναγνωρίζει το πολιτικό ανάστημα αυτού που πολεμά.

“[...]Το 1934 εκλέχτηκε επίσημα Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ και στο 6ο Συνέδριο ονομάστηκε αρχηγός του κόμματος. Ωστόσο λίγες μόνο μέρες μετά την κήρυξη της δικτατορίας του Μεταξά, συλλαμβάνεται και μένει έγκλειστος στις φυλακές Κέρκυρας, στην ''Ακτίνα Θ΄'', μαζί με άλλα στελέχη του ΚΚΕ. Η Ειδική Ασφάλεια της Αθήνας που τον κρατούσε στη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου, τον παρέδωσε στις Γερμανικές Αρχές.
Η Γκεστάμπο τον μετέφερε στη Βιέννη και από κει στο στρατόπεδο του Νταχάου όπου έμεινε ως το τέλος του πολέμου.
Ο προσωπικός ρόλος του Ζαχαριάδη μεταξύ 1932 και 36 σχετίζεται βασικά, με τη διαμόρφωση του κόμματος και του στελεχικού κύκλου. Είναι αλήθεια ότι το προσωπικό κύρος του Ζαχαριάδη μέσα στην ηγετική ομάδα ήταν τεράστιο. Χειριζόταν τα πράγματα του κόμματος με μια δεξιοσύνη που δεν μπορεί να συγκριθεί προς τα άλλα μέλη της ηγεσίας. Είχε μια αίσθηση του πολιτικού οξύτατη και κατείχε όσο κανένας την οργανωτική τεχνική. Αυτός, κυρίως, φρόντισε προσεκτικά στη διαλογή των προσώπων της ηγετικής ομάδας και απομάκρυνε από τον ηγετικό κύκλο κάθε προσωπικότητα που θα μπορούσε να έχει ηγετική στάση, ηγετική βούληση και προσωπική κρίση. Απ' αυτή την άποψη, η περίπτωση Ασημίδη, με την οποία θ' ασχοληθούμε πιο κάτω, είναι χαρακτηριστική. Ο Ασημίδης απομακρύνθηκε γιατί αμφισβήτησε πολιτικά το υπερσυγκεντρωτικό και αντιδημοκρατικό καθεστώς.
Ο Ζαχαριάδης έπλασε την ηγετική ομάδα κατ' ομοίωσή του. Έτσι, τόσο τα γενικά όσο και τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της ηγετικής ομάδας τα βρίσκουμε στην πιο καθαρή μορφή τους στο πρόσωπο του Ζαχαριάδη: επίλεκτος, εμπειριστής, απόδημος, αντιδιανοούμενος-αλλά περισσότερο διανοούμενος απ' όλους τους άλλους-υπερσυγκεντωτικός, αυτάρκης, περιχαρακωμένος στον εαυτό του, αγωνιστής και άφοβος όσο λίγοι.
Το δόγμα, τόσο συνηθισμένο στις μέρες μας, ότι ο Ζαχαριάδης φταίει για όλα τα δύσμορφα χαρακτηριστικά του ΚΚΕ, ότι εισήγαγε ο ίδιος-η ΚΔ και ο Στάλιν-την ''προσωπολατρεία'', δεν είναι παρά ένα δόγμα. Εφόσον σκέπτονται έτσι οι επίγονοι και σημερινοί του αντίπαλοι, τότε θα πρέπει να του αποδώσουν κι όλα τα καλά και μεγάλα του κομμουνιστικού κινήματος, πράγμα που δεν συνηθίζουν βέβαια.
Ο Ζαχαριάδης ήταν μια ηγετική φυσιογνωμία. Και αυτό είναι που μετράει. Η προσωπικότητά του επιβλήθηκε και υπήρξε ηγετικά μέσα σ' ένα ορισμένο πολιτικοϊδεολογικό κλίμα που βασιλεύει στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα του μεσοπολέμου, και αποκρυσταλλώνεται στην Ελλάδα γύρω στο 1930 [...]”

(“Η επαγγελία της αδύνατης επανάστασης”,Β' έκδοση -Αθήνα 1979, εκδόσεις “Θεμέλιο”, σελ. 145-146)