Το ιδεολογικό μέτωπο

ΤΟ ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟ ΜΕΤΩΠΟ

 

Του Ν.  ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

Η επίθεση που η αντίδραση, ξετυλίγει ενάντια στο Λαό επεκτείνεται και στο ιδεολογικό μέτωπο. Αυτό γίνεται σ’ όλο τον κόσμο όπου η αντίδραση πάει να δημιουργήσει ένα παγκόσμιο ιδεολογικό μέτωπο πού ανταποκρίνεται βασικά στις πολιτικές επιδιώξεις που βάζει ο αγγλοσαξωνικός ιμπεριαλισμός για παγκόσμια κυριαρχία. Σ’ όλον το δυτικοευρωπαϊκό και τον αγγλοσαξωνικό κυρίως κόσμο, γίνεται μια ανίερη εκμετάλλευση, της θρησκείας και ιδιαίτερα του χριστιανισμού και πάνε κάτω από τον υποκριτικό θρησκευτικοφιλοσοφικό ιδεαλιστικό μανδύα να κρύψουν τους ανόσιους κατακτητικούς πλουτοκρατικούς σκοπούς των. Και στο πεδίο της διανόησης, της ιδεολογίας, του πολιτισμού προσπαθούν να χωρίσουν τον κόσμο σε δύο στρατόπεδα: δυτικοευρωπαϊκό και ανατολικό, ν’ αντιπαραθέσουν τον ένα κόσμο στον άλλο, να οδηγήσουν τον ένα κόσμο ενάντια στον άλλον.

Στην προσπάθεια αύτη συμφωνούν και συνενώνονται όλες οι παραφυάδες και αποχρώσεις της αντιδραστικής ιδεολογίας που εκπροσωπεί και εξυπηρετεί, βασικά, την παγκόσμια μονοπωλιακή χρηματιστική ολιγαρχία. Εδώ θα βρείτε και την παλιά σοσιαλδημοκρατία και τους ιδεολόγους της δυτικής Δημοκρατίας και το νεοφασιστικό αντικομουνισμό και την τσωρτσιλική αναβίωση, της θεωρίας της φυλετικής υπεροχής και αποκλειστικότητας. Πρωτοστατεί και διεκδικεί τα σκήπτρα ο μεσαιωνικός παπισμός, ζητώντας στο αντιδραστικό και αντιλαϊκό κήρυγμα του να δώσει ένα ψευτοχριστιανικό επίχρισμα.

Και αφού, φυσικά, όλα αυτά συμβαίνουν ανά τας Ευρώπας και την Αμερική δε μπορούμε να καθυστερήσουμε και μείς. Και φυσικά το αντίγραφο είναι πολύ πιο κακομούτσουνο από το πρωτότυπο. Έτσι ο αντιελληνικός και στείρος πιθηκισμός και η δουλική ξενική απομίμηση και αντιγραφή, που γίνονται με ξενική επιταγή, προσπαθούν να δημιουργήσουν μαγιά και ν’ αποκτήσουν βάση χρησιμοποιώντας όλα τα θεμιτά και αθέμιτα. Οποιοδήποτε όργανο και αν παίξουν συγκεντρώνονται όλοι κάτω απ’ την ίδια μουσική διεύθυνση και παίζουν τον ίδιο σκοπό: Λένε, λοιπόν, ότι ενάντια στο πνεύμα και το πιστεύω τής Ανατολής πού κηρύσσει τον υλισμό, απομακρύνεται απ’ το χριστιανισμό και. πνίγει την ανεξαρτησία της ατομικής πνευματικής δημιουργίας, εμείς εδώ οι νεοέλληνες πνευματικοί πατέρες απ’ τη Χριστιανική Ένωση Επιστημόνων, απ’ τη «Νέα Εστία» με τον Πέτρο Χάρη, το ραδιοφωνικό σταθμό με το Μυριβήλη, είτε την «Εστία» με το Μελά επιμένουμε στην αστοτσιφλικάδικη «πνευματική ελευθερία», ξεπουλάνε δηλαδή στην πραγματικότητα χοντρικά, υλικά, πνευματικά και ηθικά την Ελλάδα σ’ αυτούς που της αφαιρούν την τιμή, την αξιοπρέπεια, τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της.

Χαρακτηριστικό είναι ότι η νέα αυτή ποικιλώνυμη εξόρμηση της πνευματικής αντίδρασης παρουσιάζεται ταυτόσημη και κάτω απ’ το ίδιο μοτίβο. Σχεδόν ταυτόχρονα και ή Χ.Ε.Ε. και η «Νέα Εστία» διακηρύσσουν ότι δε μπορούν πια να περιμένουν και αναλαμβάνουν τη δράση για να επιβάλουν τις χριστιανικές και πνευματικές αξίες του Ελληνισμού που από μακρυά όμως μυρίζουν ξένη απομίμηση και παπικοδυτική πνευματική υποδούλωση.

Η αλήθεια είναι ότι όλοι αυτοί ακολου­θούνε πιστά το κήρυγμα του παπισμού και προδίνουνε τους δεσμούς, τις παραδόσεις και τις ηθικές αρχές της Ανατολικής Ορθοδοξίας, της χριστιανικής Ανατολής. Υποτάσσονται δουλικώτατα στο «χριστιανισμό» της ατομικής βόμβας και αρνούνται και καταπολεμούνε λυσσασμένα την πραγματική χριστιανική συμφιλίωση.

Πολύ χαρακτηριστική είναι η πνευματική συγγένεια που παρουσιάζουν οι ψευτοχριστιανοί υποκριτές απ’ τη «χριστιανική» Ένωση Επιστημόνων με τη χιτλεροφασιστική ιδεολογία. Αρνούμενοι την επιστημονική πρόοδο και προσκολλημένοι αδιόρθωτα στα μεσαιωνικά σκοτάδια, κηρύσσουν κι αυτοί με τη Διακήρυξη τους το μύθο της πολιτιστικής και επιστημονικής δημιουργίας του 20οϋ αιώνα αντιγράφοντας έτσι το θεωρητικό του χιτλερισμού Ρόζεμπεργκ, που κάνει το ίδιο στο βιβλίο του «Ό μύθος του 20ού αιώνα». Η μόνη διαφορά είναι ότι ο Ρόζεμπεργκ δεν αρκείται στο μεσαίωνα μα πάει μερικά εκατόχρονα πιο πίσω στις αρχές και τις ρίζες όπως πιστεύει του τευτονικού παγγερμανισμού.

Τα πιο συγκεντρωμένα όμως πυρά τους τα κατευθύνουν, όπως λέει ο Πέτρος Χάρης, ενάντια στην «πνευματική δουλεία» που φέρνει η «οργανωμένη ιδεολογία» και κηρύσσει  την  «πνευματική  ελευθερία»,

 

«μακρυά από την πολιτική». Την «πνευματική δουλεία» είναι αποφασισμένοι να τινάξουν από πάνω τους οι πνευματικοί άνθρωποι που θα συνεργασθούν από δω και μπρος στενώτερα στη «Νέα Εστία» για να ξαναφέρουν στα Ελληνικά Γράμματα και στην Ελληνική Τέχνη τη «δημοκρατία του πνεύματος». Αυτά μας λέει ο κ. Πέτρος Χάρης πέφτοντας ο ίδιος σε μια βασική αντίθεση αφού η «δημοκρατία του πνεύματος» είναι κιόλας μια κατ’ αρχήν αντιπαράθεση στην «πνευματική ελευθερία» γιατί δημοκρατία σημαίνει κι όλας οργάνωση και πολιτική. Πόσο όμως οι κύριοι αυτοί της «πνευματικής ελευθερίας» την πιστεύουν στην πράξη φαίνεται από ένα αρκετά φαιδρό επεισόδιο που μας δίνει στο ίδιο της φύλλο η «Νέα Εστία». Η κ. Άλκης Θρύλος είναι ένας απ’ τους «πνευματικούς ανθρώπους» του κ. Π. Χάρη που «είναι αποφασισμένοι να τινάξουν από πάνω τους» την «πνευματική δουλεία». Λοιπόν, την κυρία αυτή το υπουργείο Παιδείας τη διόρισε μέλος της Καλλιτεχνικής Επιτροπής, μα το Εθνικό θέατρο, όπως λέει η ίδια «αποκρούει κατηγορηματικά τη συνεργασία της». Και αναφωνεί: «Ως πότε θα θεωρούνται αμελητέες οι σοφές αποφάσεις του νομοθέτη...ως πότε θ’ αγνοούνται και θα περιφρονούνται οι νόμοι του κράτους και θα σηκώνει έτσι —ποιό; το Εθνικό θέατρο!—το λάβαρο της ανταρσίας, θα εμφανίζεται—ποιο; το Εθνικό θέατρο! — σαν ανεξάρτητο φέουδο, σαν κράτος εν κρατεί;». Σεβόμαστε την ιερή αγανάκτηση τής σεβαστής Κυρίας μα τόσο ή ίδια όσο και η «Νέα Εστία» ξεχνάν ότι η ίδια αυτή «ιερή αγανάκτηση» που κατακεραυνώνει τον «οργανωμένο παρεμβατισμό» στα πνευματικά οικόπεδα πνίγει την «ελευθερία του πνεύματος» όταν πρόκειται για τον εαφτούλη μας και τα ατομικά μας συμφέροντα και φιλοδοξίες.

Θα ρωτήσει κανένας: μα γιατί μας απασχολεί τόσο το θέμα αυτό; Μας απασχολεί τόσο γιατί κάτω απ’ τη μάσκα της ψευτοχριστιανικής και αντιχριστιανικής ηθικής και έπιστημονικοφάνειας και το κήρυγμα της πνευματικής ελευθερίας ξεδιπλώνεται η επίθεση που κάνει ή αντίδραση στον ιδεολογικό τομέα με αντικειμενικό σκοπό: να κατοχυρώσει το πνευματικό μεσαιωνικό σκοτάδι, να βάλει σφήνα ανάμεσα στο Λαό και τον πνευματικό πολιτισμό, ν' αποκόψει το αγωνιζόμενο Έθνος απ’ την πνευματική του ηγεσία και έτσι να το παραδώσει αφοπλισμένο και ευνουχισμένο ιδεολογικά στη διάθεση και την εκμεταλλευτική νομή της ξένης κατάκτησης και του ντόπιου νεοφασισμού, της μοναρχοφασιστικής αντίδρασης.

Και μας απασχολεί το ζήτημα αυτό, γιατί ο ιδεολογικός αγώνας είναι ένα απ’ τα κύρια μέτωπα στην ταξική και λαϊκή πάλη. Πολύ περισσότερο πού όπως το δείχνουν και ορισμένες υπογραφές κάτω απ’ τη δήλωση των Ελλήνων επιστημόνων, λογοτεχνών και καλλιτεχνών», τα αντιδραστικά πνευματικά κηρύγματα, για τον ένα είτε τον άλλο λόγο, βρίσκουν απήχηση και επηρεάζουν και ανθρώπους μέσα απ’ το λαϊκό δημοκρατικό στρατόπεδο και μέσα στις γραμμές μας φυσικά, οι διανοούμενοι που με τον ένα είτε τον άλλον τρόπο δέχθηκαν την πίεση και υπόκυψαν στον ψυχολογικό εκβιασμό της Χ.Ε.Ε., μοιάζουν σαν τα παιδιά και τούς ανόητους, πού τρομάζουν απ’ τα βατράχια και για να σωθούν πέφτουν στο ποτάμι. Δίπλα και παράλληλα όμως προς τα προσωπικά ελατήρια, πού καθορίζουν την τέτοια είτε αλλιώτικη στάση και θέση του κάθε διανοούμενου, υπάρχει και το γεγονός ότι οι θέσεις για την «πνευματική ελευθερία» και την «καθαρή τέχνη» έχουν απήχηση και προκαλούν σύγχυση και μέσα στις γραμμές μας. Και για ν’ αντιβγούμε αποτελεσματικά στην κατάσταση αυτή, πρέπει σωστά να ερευνήσουμε και μελετήσουμε το φαινόμενο.

Αναμφισβήτητο είναι, πώς η χώρα μας περνά μια βαθειά κρίση, που είναι και κρίση πνευματική, ηθική και ιδεολογική. Κάτω απ’ την ξενική ένοπλη προκάλυψη, η αντίδραση στον τόπο μας πέρασε ύστερα απ’ το Δεκέμβρη του 1944 στην αντεπίθεση. Σ’ όλη τη χώρα ξάπλωσε μια πρωτοφανή τρομοκρατία, που δεν είναι μόνο υλική και σωματική, μα και πνευματική, ψυχολογική με το εθνικιστικοσωβινιστικό παραλήρημα, το μεγαλοϊδεατισμό, τον ψευτοχριστιανικό εκβιασμό, την πανσλαβιστική «απειλή» ενάντια στα πεπρωμένα και την ύπαρξη της φυλής κλπ. Για ν’ αντέξεις αυτού πρέπει νάχεις κότσα γερά. Σου χρειάζεται πρώτ’ απ’ όλα μια στερεή ταξική-κοινωνική τοποθέτηση, πράγμα πού συνδέεται στενά-οργανικά με την ταξική σου προέλευση. Μα χρειάζεται ακόμα και στέρεο θεωρητικό ιδεολογικό καταστάλαγμα. Και αυτό άφορα κυρίως τούς διανοουμένους μας, πού έχουν και τις περισσότερες πνευματικές «ανησυχίες», είναι οι κοινωνικά πιο ανερμάτιστοι και κατά συνέπεια υπόκεινται περισσότερο σε ιδεολογικές ταλαντεύσεις και πνευματικούς πειρασμούς. Δίπλα στα πιο πάνω χρειάζεται ακόμα πίστη ατράνταχτη στο δίκιο του Λαού, χαρακτήρας και πνεύμα αυτοθυσίας και ηρωισμού.

Μην ξεχνάμε ακόμα, ότι η διανόηση δέχεται απ’ τις κυρίαρχες τάξεις μια ξεχωριστή υλική και ιδεολογική πίεση, γιατί οι αφέντες φαντάζονται πώς αν την κλονίσουν θ’ αποκεφαλίσουν πνευματικά το Λαό. Ακόμα νάχουμε υπόψη μας, πως οι διανοούμενοι μας οικονομικά, υλικά περνάν δυσκολίες μεγάλες, τραγικές μπορεί κανένας να πει, δίχως υπερβολή.

Έτσι έχουμε τους όρους πού δημιουργούν κατάλληλο κλίμα για κλονισμούς, ταλαντεύσεις, αμφιβολίες, σκαμπανεβάσματα μέσα στις γραμμές της διανόησης μας. Έτσι το κήρυγμα της «πνευματικής ελευθερίας» πέφτει για ορισμένους σε προετοιμασμένο χωράφι. Γιατί το κήρυγμα της «πνευματικής ελευθερίας» άφορα στην πραγματικότητα μόνον τους πνευματικούς εκείνους εργάτες που είναι μέσα στο Λαό, βρίσκονται κοντά στο Λαό, είτε τραβάν προς το Λαό και για σκοπό έχει να τους αποσπάσει και να τους αποτραβήξει απ' το δρόμο αυτό. Δεν είναι τυχαίο, ότι τόσο η «Διακήρυξη» τής Χ.Ε.Ε., όσο και ή εξόρμηση της «Νέας Εστίας» γίνονται σχεδόν ταυτόχρονα στις μέρες μας. Αφού το μεταδεκεμβριανό τρομοκρατικό ξεφάντωμα έφθασε στο κατακόρυφο και η Ελλάδα περνά μια απ' τις πιο δύσκολες στιγμές της, σήκωσαν ενάντια στην προοδευτική διανόηση μας τη δαμόκλεια σπάθη τής φυσικής εξόντωσης και της πνευματικής εκτέλεσης και τής προσφέρουν σα σανίδα σωτηρίας την «πνευματική ελευθερία»! Αν τοποθετηθείς κάτω απ' τα φτερά της αυτόματα απαλλάσσεσαι απ' όλες τις κοινωνικοπολιτικές υποχρεώσεις σου και από κάθε απειλή υλική και ιδεολογική και ταυτόχρονα αποκτάς την αίγλη ότι είσαι και «ελεύθερος» πνευματικός άνθρωπος!

Έτσι, στην πραγματικότητα «πνευματική ελευθερία» σημαίνει τον πιο ανήθικο ιδεολογικό και υλικό εκβιασμό.

Γιατί κι' αυτοί ακόμα οι πιο φανατικοί κήρυκες της «πνευματικής ελευθερίας» ξέρουν ότι πρόκειται για την πιο ανόσια ψευτιά και άπατη.

Κάτω από οποιοδήποτε φραστικό μανδύα και αν εκδηλώνεται ένας πνευματικός άνθρωπος, δε μπορεί με κανένα τρόπο και κανένα μέσο ν' αποφύγει την κοινωνική του τοποθέτηση μια και ζει και δε μπορεί παρά να ζει ακόμα και όταν παρασταίνει το Ροβινσώνα είτε το Ζαρατούστρα και ονειροβατεί, μέσα στην κοινωνία. Ακόμα και όταν ο ίδιος δεν το ξέρει είτε είναι πεπεισμένος για το αντίθετο, ο άνθρωπος είναι, αντικειμενικά, κοινωνικά τοποθετημένος. Και ο κοινωνικός άνθρωπος – και μη κοινωνικός άνθρωπος δεν υπάρχει – είναι τόσο ελεύθερος κοινωνικοπολιτικά, όσο ελεύθερος είναι και ο φυσικός άνθρωπος ν' αποπνέει και να ζει έξω απ' την ατμόσφαιρα, δίχως οξυγόνο, έξω απ' το φυσικό περιβάλλον.

Και μια και η κοινωνία μας είναι χωρισμένη σε τάξεις, είναι αντικειμενικά υποχρεωτική η ταξική τοποθέτηση και αν ακόμα εσύ διαρρηγνύεις τα ιμάτια σου για το αντίθετο! Έτσι για τον κάθε άνθρωπο και περισσότερο για το διανοητή υπάρχει ένα κατηγορηματικό κοινωνικό πρόσταγμα, που δε μπορεί να το αποφύγει χωρίς να προδώσει αυτόν τον ιστορικό προορισμό της διανόησης, που είναι να εξυπηρετεί την πρόοδο και να παλεύει με τα μέσα και τα όπλα τα δικά της στο πλευρό του Λαού. Πώς μπορεί να νοηθεί πραγματική διανόηση έξω, είτε ενάντια στην πρόοδο και το Λαό; Και η περιβόητη «πνευματική ελευθερία» σε τελευταία ανάλυση δεν είναι παρά «ελευθερία» του διανοουμένου να προδώσει την πρόοδο και το Λαό και να πάει να δουλέψει στους εκμεταλλευτές του, για να εξασφαλίσει την ατομική του καλοπέραση.

Έτσι τοποθετούμε εμείς το πρόβλημα. Είναι η άποψη της προόδου και του Λαού που περικλείνει ακέραιο και το συμφέρον τής Ελλάδας. Και πρωταρχική εθνική υποχρέωση σήμερα για τον κάθε προοδευτικό, δηλαδή για τον κάθε πραγματικό πνευματικό άνθρωπο, είναι να ξεκαθαρίσει αποφασιστικά και τίμια την κοινωνική του τοποθέτηση, σα μαχητής στον τομέα το δικό του, έξω από κάθε φενάκη και ψευτογοητεία της «πνευματικής ελευθερίας».

Και υποχρέωση δική μας είναι να ξεσκεπάζουμε ακούραστα τούς σκοπούς που έχει η ξενοκίνητη και αντιελληνική ιδεολογική εξόρμηση τής αντίδρασης και να βοηθήσουμε τους τίμιους Έλληνες πνευματικούς εργάτες να βρουν την πραγματική τους θέση στο πλευρό τής προόδου και του Λαοί.

Πριν κλείσω το κεφάλαιο αυτό, θα πω και δύο λόγια ακόμα. Ή αλήθεια είναι ότι η ιδεολογική αντεπίθεση της αντίδρασης μας βρήκε κάπως απροετοίμαστους. Η αίτια γι' αυτό βρίσκεται στη διανοουμενίστικη, θα την πω, υποτίμηση του ιδεολογικού τομέα. Οι πρωτοπόροι, οι μαρξιστές - κομμουνιστές διανοούμενοι δε βρέθηκαν στις μαχητικές τους επάλξεις. Επαναπαυμένοι στο στοιχειακό και στο αυθόρμητο ανέβασμα, που προκάλεσε και στον πνευματικό τομέα η εθνικοαπελευθερωτική μεγαλουργία του Λαού, δεν επαναξοπλισθήκαμε για τις καινούριες συνθήκες που δημιούργησε η νέα κατοχή και η νεοφασιστική αντίδραση που η κατοχή αυτή στήλωσε με τη βία.

Τους διανοουμένους μας, είτε ορισμένους τουλάχιστον κύκλους των, τους χαρακτηρίζει πολύ γκρίνια, πελάγωμα, κουτσομπολιά και προσωπική αλληλοϋπόσκαψη. Και πολύ λιγώτερο δημιουργική ανοικοδομητική προσπάθεια και δουλειά. Και η δουλειά αυτή πρωτ' απ' όλα σημαίνει δημιουργική αφομοίωση του μαρξισμού-λενινισμού, της διδασκαλίας του Λένιν, που την επέτειο απ' το θάνατο του τιμάμε σήμερα. Και θα πρέπει φυσικά ν’ ανακαλέσουμε στην τάξη τις «μωρές παρθένες», πού σιγοψιθυρίζουν και μέσα στις γραμμές μας, για ό,τι άφορα τα προβλήματα τής πνευματικής ζωής και της τέχνης, ότι ο μαρξισμός - λενινισμός, είτε ο λόγος του Ζντάνωφ δεν έχουν πέραση σε μάς στην Ελλάδα.

Όλα αυτά είναι εκδηλώσεις ιδεολογικής συνθηκολόγησης μπροστά στον εχθρό. Πράγμα πού για μας είναι απαράδεκτο. Και στον τομέα της επιστήμης, της λογοτεχνίας και της τέχνης, ό μαρξισμός-λενινισμός μας δείχνει το μοναδικό δρόμο της προόδου και του ανθρωπισμού.

ΚΟΜΕΠ αρ.2 1947-02, σελ. 53-55

Επιστολή Νίκου Ζαχαριάδη στο Γιάννη Ιωανίδη (10/10/47)

Γιάννης Ιωαννίδης (Προσωπικά προς τον ίδιο)

Το ΠΓ της  ΚΕ (κλιμάκιο Β΄) πήρε απόφαση να πάει ο σ. Γιάννης στο ΓΑ για να πρωτοστατήσει προσωπικά και να καθοδηγήσει όλη τη δουλειά, πολιτικοστρατιωτική και οργανωτική, που καθόρισε η 3^η Ολομέλεια. Η αποστολή είναι από τις πιο σοβαρές και υπεύθυνες. Γεγονός είναι ότι παρ’ όλη τη δύσκολη προσπάθεια και τη δημιουργική επίδοση, που παρατηρείται στο Γ.Α., πρώτ’ απ’  όλα από το Μάρκο, δεν έχουμε εκεί το απαραίτητο πρωτόβουλο πολιτικό ξεδίπλωμα, το αναγκαίο θάρρος και ξάπλωμα στην προοπτική, την τολμηρή στρατιωτικοπολιτική σύλληψη και την έγκαιρη, ζωντανή, επιτελική, κομματική πράξη και εχτέλεση. Ο παγεμός του σ. Λεωνίδα Στρίγκου, όσο και αν θα προσφέρει στο όλο έργο που πραγματοποιείται στο Γ.Α. και Δ.Σ.Ε. δε θα συντελέσει όμως στο να ξεπεραστούν αποφασιστικά, ποιοτικά τα κενά που σημειώνονται παραπάνω.

Σήμερα, άμεσα  το φορτίο αυτό θα πέσει στις πλάτες πρώτ’ απ’ όλα του σ. Γιάννη. Και το ζήτημα που προβάλλει είναι: θα τα βγάλει πέρα; Σκοπό του, το σημείωμα αυτό, έχει να βοηθήσει το σ. Γιάννη στη νέα του δουλειά. Το ερώτημα αν θα τα βγάλει πέρα κατ’ αρχήν δεν έχει τη θέση του γιατί το ζήτημα μπαίνει αλλοιώς: πρέπει να τα βγάλει πέρα. Όταν το ΠΓ αποφάσισε ν’ αναθέσει τη δουλειά αυτή στο σ. Γιάννη δε σκεφτότανε καθόλου να κάνει πειράματα γιατί οι στιγμές είναι τόσο κρίσιμες και αποφασιστικές ώστε αποκλείουν τούς πειραματισμούς. Πρέπει στο πιο σύντομο δυνατό χρονικό διάστημα -μέσα σε μερικούς μήνες- ο ΔΣΕ να μετατραπεί στη δύναμη εκείνη που θάχει το απαραίτητο πολιτικό φώτισμα, την αναγκαία στρατηγική σύλληψη, την επιχειρησιακή και τακτική ευλυγισία και ευκινησία, το χρειαζούμενο αριθμητικό όγκο μαζί με τον κατάλληλο εξοπλισμό, την πίστη, μαχητικότητα και πειθαρχία , που θα του επιτρέψουν να ανταποκριθεί στη λαϊκοδημοκρατική αποστολή του και πρώτ’ απ’ όλα στην πραγματοποίηση του πρώτου, μερικού, στρατηγικού σκοπού του με αποτέλεσμα να ξεκαθαριστεί βασικά η Βορ. Ελλάδα απ’ τον εχθρό και να μετατραπεί σε μια λεύτερη περιοχή με τη δική της Π.Δ.Κ. σαν ορμητήριο για ν’ απελευθερωθεί ολόκληρη η χώρα. Το Κόμμα και με την 3η Ολομέλεια διαπίστωσε ότι αντικειμενικά οι συνθήκες είναι ώριμες για να πραγματοποιηθεί ο σκοπός αυτός. Δε μένει παρά να καταπιαστεί πραχτικά το ΚΚΕ με το έργο. Εδώ το πιο μεγάλο φορτίο θα πέσει σ’ αυτούς που θα κατευθύνουν τη δουλειά απ’ το Γ.Α.

Γιατί πρότεινα το σ. Γιάννη για κείνον που στο άμεσο μέλλον προσωπικά θάφερνε την πρώτη ευθύνη για την πραγματοποίηση της κομματικής γραμμής στο Γεν. Αρχηγείο;

Πρώτο, γιατί  η όλη του ως τα σήμερα κομματική σταδιοδρομία τον αναδείχνει σαν έναν από τους λίγους μέσα στο κόμμα που θα μπορούσαν με επιτυχία να επωμιστούν αυτή τη δύσκολη αποστολή.

Δεύτερο, γιατί  η ευρύτητα της δουλειάς είναι τόση, ώστε ναναγκάζει τον καθένα να ξεδιπλώσει όλες του τις ικανότητες, να δοκιμάσει τις δυνάμεις του, μα και να τις αναπτύξει παραπέρα, μαζί με την πρόοδο της δουλειάς νανδρώσει και ο ίδιος ακόμα πιο πολύ. Μέσα σε μια τόσο υπεύθυνη δουλειά ο καθοδηγητής για να τα βγάλει πέρα πρέπει να ξεπεράσει τον ίδιο τον εαυτό του, διορθώνοντας και ξεπερνώντας στην πορεία της δουλειάς τις ίδιες του προσωπικές αδυναμίες και ελλείψεις. Και γω νομίζω ότι ο σ. Γιάννης έχει ανάγκη από ένα τέτοιο ξεμούδιασμα. Είναι για το κόμμα πολύτιμο κεφάλαιο. Όμως τα τελευταία χρόνια παρουσιάζει μια τάση γραφειοκρατικοποίησης, στασιμότητας. Ζει περισσότερο με το ότι συσσώρευσε στο παρελθόν και όχι με τη θαρραλέα δημιουργικότητα για το παρόν και προς το μέλλον. Αυτό είναι αρνητική εκδήλωση και για τον ίδιο μα και για το ΚΚΕ. Στη δουλειά που πάει ο σ. Γιάννης πρέπει να ξεπεράσει και να ξανανιώσει τον εαυτό του. Όλοι μας έχουμε ελλείψεις και αδυναμίες. Και γινόμαστε καλύτεροι όταν τις ξεπερνάμε. Αλλιώς θα μέναμε στάσιμοι ενώ η ζωή θα προχωρούσε, αφίνοντάς μας πίσω. Κι όλοι μας έχουμε την υποχρέωση με την επιβεβλημένη κομματική ακεραιότητα και ευθύτητα να λέμε τη γνώμη μας για να βοηθούμε τον άλλον. Νομίζω ότι ξέρω από αρκετά χρόνια και έζησα αρκετά προσωπικά το σ. Γιάννη, ώστε νάχω γνώμη γι’ αυτόν. Και το λέω μόνο με το σκοπό να τον βοηθήσω ειδικά τώρα που ανέλαβε μια τόσο δύσκολη και υπεύθυνη δουλειά. Το θετικό που έχω να πω για το σ. Γιάννη είναι ότι παρουσιάζει στα τελευταία δέκα χρόνια μια ολόπλευρη ανάπτυξη σταθερή και γόνιμη, που όχι μόνο τον διατήρησε μα και τον προώθησε ακόμα πιο πολύ στην κομματική ιεραρχία. Παράλληλα όμως, μεγάλωσε και τις ευθύνες του. Γεγονός, πάντως, είναι ότι ο σ. Γιάννης σαν το πρώτο ουσιαστικά κομματικό στέλεχος, απ’ την περίοδο της κατοχής (από τότε που έφυγε από την Πέτρα) μέχρι τη Βάρκιζα φέρνει και την κύρια ευθύνη για την πολιτική γραμμή και την πραχτική δουλειά του ΚΚΕ στο διάστημα αυτό. Με βάση το γεγονός αυτό είναι απαραίτητο, σήμερα που επωμίζεται μια τόσο υπεύθυνη αποστολή να πω εδώ ορισμένες σκέψεις μου που πιστεύω πως θα τον βοηθήσουν.

1. Toν σ. Γιάννη τoν χαρακτηρίζει μια υποτίμηση της θεωρίας. Αυτό βρήκε την έκφραση του στο ότι ποτέ δε δούλεψε σοβαρά τόσο για το βασικό θεωρητικό εξοπλισμό του όσο και για τον αδιάκοπο θεωρητικό συγχρονισμό του. Στηρίζεται αποκλειστικά στη φυσική εξυπνάδα του και νομίζει ότι μόνο μ’ αυτήν μπορεί να τα βγάλει πέρα έτσι είτε αλλοιώς. Ταυτόχρονα όμως το γεγονός ότι ο ίδιος συναισθάνεται κατά βάθος το μειονέκτημά του αυτό τον κάνει ώστε στις κρίσιμες καμπές να του λείπει η αναγκαία θεωρητική σύλληψη, η απαραίτητη πολιτική διαύγεια, η πεποίθηση και αποφασιστικότητα για να εφαρμοστεί με συνέπεια και ως το τέλος μια ολοκληρωτικά βασικά διατυπωμένη κομματική γραμμή, θέση, απόφαση. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε όλον τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα έλειπε τόσο μια διαυγής πολιτική σύλληψη της κατάστασης, όσο και μια αλύγιστη επιμονή για την πραγματοποίηση της κομματικής γραμμής. Προχειρότητα, αναποφασιστικές παλινωδίες ήταν η συνέπεια. Γεγονός είναι ότι ενώ παλεύαμε με το όπλο στο χέρι δεν παλεύαμε κάθε φορά όπως πρέπει γιατί δε βλέπαμε καθαρά πού βαδίζουμε. Έτσι έγιναν σοβαρά βασικά λάθη, που καθόρισαν και όλη την εξέλιξη του αγώνα μέχρι τη Βάρκιζα. Η Βάρκιζα δεν ήταν απαραίτητο επιστέγασμα για την πρώτη φάση στον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα. Έγινε όμως απαραίτητη απ’ τα λάθη που κάναμε (τοποθέτηση του αγώνα μας στον αντιφασιστικό πόλεμο, θέση μας απέναντι στην Αγγλία και σχέσεις μας μ’ αυτήν και το συμμαχικό αρχηγείο Μέσης Ανατολής, Λίβανος, Γκαζέρτα, Δεκέμβρης). Την ευθύνη για τα λάθη αυτά τη φέρνει η κομματική καθοδήγηση και πρώτος ο σ. Γιάννης.

Δεν υπάρχει  καμιά αμφιβολία, ότι στην περίοδο 1941-44, όταν αναπτύχθηκε το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα δημιουργήθηκαν οι δυνατότητες να νικήσει και στην Ελλάδα το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα. Άλλο τόσο παραμένει γεγονός ότι το Κόμμα δε μπόρεσε σωστά να αξιοποιήσει τις αντικειμενικές αυτές δυνατότητες. Έτσι οι δυνατότητες αυτές για τη συγκεκριμένη αυτή ιστορική περίοδο, χάθηκαν. «Η νίκη ποτέ δεν έρχεται μόνη, συνήθως την ξετρυπώνουν» (Στάλιν, «Προβλ. Λενινισμού», σελ. 476). «Στην ιστορία των κρατών, στην ιστορία των χωρών, στην ιστορία των στρατών στάθηκαν περιπτώσεις οπότε υπήρξαν όλες οι δυνατότητες για την επιτυχία, για τη νίκη, όμως οι δυνατότητες αυτές έμειναν χωρίς αποτέλεσμα (ατελέσφορες) γιατί μια και οι καθοδηγήσεις δεν αντιλαμβάνονταν τις δυνατότητες αυτές δεν ήξεραν να τις χρησιμοποιήσουν και οι στρατοί νικιόντουσαν.» (στο ίδιο σελ. 323). Τα πιο πάνω αφορούν και μας. Μας έλειπε κατά τον πρώτο εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα η ξεκαθαρισμένη θεωρητική ανάλυση και προοπτική και κατά συνέπεια και η σωστή πράξη. «Αφού δοθεί η σωστή γραμμή, αφού δοθεί η σωστή λύση στο ζήτημα, η επιτυχία του έργου εξαρτάται από την οργανωτική δουλειά, την οργάνωση της πάλης για την εφαρμογή στη ζωή της γραμμής του κόμματος, απ’ τη σωστή επιλογή των προσώπων, απ’ τον έλεγχο της εκτέλεσης των αποφάσεων των καθοδηγητικών οργάνων... Ακόμα περισσότερο: ύστερα απ’ το ότι δόθηκε η σωστή κομματική γραμμή, η οργανωτική δουλειά κρίνει το όλον, συμπεριλαμβανομένης της τύχης της ίδιας (αυτής) της πολιτικής γραμμής.» (Στάλιν, στο ίδιο σελ. 476-477). Και στο σημείο αυτό υστερούσαμε και έτσι και όταν περνάμε σωστές αποφάσεις, πάλι έλειπε η συνεπής εφαρμογή τους. Αυτό το δίδαγμα σήμερα για το ΚΚΕ και για το ΔΣΕ είναι το αποφασιστικό.

2. Ο σ. Γιάννης είναι πολύ δύσκολος με την αυτοκριτική. Η εμπιστοσύνη που έχει στη φυσική εξυπνάδα του τον παρασέρνει πολλές φορές να πιστεύει -παρά το ότι συναισθάνεται, χωρίς και να παραδέχεται ανοιχτά την θεωρητική καθυστέρηση του-, ότι τα κατέχει και τα καταλαβαίνει όλα. Αυτό τον τραβά στην αυτοϊκανοποίηση. Ο σ. Γιάννης βασικά είναι ικανοποιημένος απ’ όλη τη δουλειά και τα αποτελέσματα της στην περίοδο της κατοχής μέχρι τη Βάρκιζα. Πιστεύει κατά βάθος ότι σε όλο αυτό το διάστημα βασικά όλα πήγαν καλά και ότι τίποτα το ποιοτικά καλλίτερο δεν θα μπορούσε να γίνει. Ο σ. Γιάννης δε θέλησε ποτέ να κάνει μια βαθιά κριτική επισκόπηση για τα χρόνια 1942-45, ούτε και έβγαλε συμπεράσματα τόσο για το ΚΚΕ όσο και για τον εαυτό του. Αυτή η αδυναμία κριτικής και αυτοκριτικής είναι σήμερα επικίνδυνη, γιατί σήμερα πρέπει με ένα πνεύμα γόνιμης και δημιουργικής κριτικής να προσπαθήσουμε, να αποφύγουμε και να διορθώσουμε τα λάθη τού παρελθόντος.

Χαρακτηριστικό  για την αδυναμία κριτικής και  αυτοκριτικής στο Γιάννη είναι το παρακάτω: ποτέ εμένα δεν μούκανε κριτική ούτε μούπε ανοιχτά και καθαρά τη γνώμη του και όταν ακόμα πίστευε ότι κάνω λάθος, είτε όταν αμφέβαλλε αν μια ενέργειά μου είναι σωστή. Τούδωσα κάποτε να διαβάσει ένα άρθρο από την «Πράβντα» για την «μπολσεβίκικη αρχότητα» (προσήλωση, εμμονή στις αρχές). Όταν το διάβασε μού είπε: «Δε βρήκα τίποτε το καινούργιο για μένα». Άλλο ζήτημα αν στην πράξη εφαρμόζονται αυτά τα «όχι καινούργια». Απέναντι σε ανώτερα κομματικά στελέχη δε δείχνει πάντα την αναγκαία κομματική αυστηρότητα και αφίνει να παρασέρνεται από προσωπικές συμπάθειες και διαθέσεις. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που αντί για πειστικότητα δείχνει αυταρχικότητα.

3. Δε δείχνει πάντα μια αλύγιστη επιμονή να φέρει ως το τέλος μια δουλειά. Αυτό φαίνεται και στην κομματική και στην ατομική δουλειά. Λ.χ. πόσες φορές καταπιάστηκε να μάθει ρούσικα είτε σέρβικα και μέχρι σήμερα δεν έφτασε ως το τέλος. Στην κομματική δουλειά η αναποφασιστικότητα αυτή πηγάζει από την έλλειψη πολλές φορές πεποίθησης ότι αυτό που κάνει είτε ο δρόμος που τραβά είναι ο σωστός. Αύτη η αδυναμία να επιμένουμε να τελειώσει μια δουλειά, είτε να εχτελείται μια απόφαση ως το τέλος, πρέπει να ξεπεραστεί γιατί έχει την πιο αρνητική επίδραση: στους συνεργάτες μας, στον κόσμο που καθοδηγούμε και που εμπνέεται και πέρνει παράδειγμα από μας.

4. Τον σ. Γιάννη τον χαραχτηρίζει μια γραφειοκρατική τάση και διάθεση. Βασικό γι’ αυτόν είναι λόγου χάρη οι βιογραφίες, τα βιογραφικά σημειώματα και συχνά ξεχνά ότι πίσω από τα χαρτιά αυτά στέκει ο ζωντανός άνθρωπος, που αλλάζει, χαλνά, εξελίσσεται, ο ζωντανός άνθρωπος που είναι και το βασικό. Θα συνοψίσω με τούτα δω: Ο σ. Γιάννης είναι απ’ τούς λίγους στο κόμμα που μπορεί να φέρει σε πέρας τη δύσκολη και υπεύθυνη δουλειά που του ανατέθηκε. Προϋπόθεση όμως γι’ αυτό είναι να μη στηριχτεί με αυτοϊκανοποίηση μόνο στη φυσική εξυπνάδα του και στον πραχτικισμό που συσσώρευσε κατά την πολύχρονη κομματική ζωή και δράση του. Πολλά νέα και δύσκολα προβλήματα προβάλλουν κάθε μέρα για λύση και αντιμετώπιση. Εδώ πρέπει να ξεπεραστούν ατομικά και κολλεχτιβιστικά η υποτίμηση της θεωρίας και ο στενός εμπειρισμός. Εδώ χρειάζεται ακούραστο θεωρητικό βάθεμα και θεωρητικός συγχρονισμός. Στην υποτίμηση της θεωρίας, της ζωντανής και δημιουργικής ενατένισης των προβλημάτων διαφαίνεται η επίδραση απ’ τον παληό σεχταρισμό και δογματισμό που γινόντουσαν πάλι απ’ τη θεωρητική ανεπάρκεια και στενότητα. Πρέπει ο σ. Γιάννης κριτικά να ξεκαθαρίσει και να αφομοιώσει τις αίτιες για τα παλιά και νέα λάθη μας, τις ευθύνες τις δικές του. Πρέπει να παύσει να τσινά μπροστά στην αυτοκριτική και ναναπτύξει περισσότερο τη συντροφική μα άτεγκτη κομματική κριτική προς τα πάνω και προς τα κάτω. Εδώ, πρέπει να ξεπεράσει και μια διάθεση οίκογενειακότητας που τον διακρίνει. Περισσότερο ζωντανή αντίληψη για πρόσωπα και πράγματα και λιγότερη γραφειοκρατία. Το κομματικό μέλος και πολύ περισσότερο ο κομματικός καθοδηγητής είναι ένας ζωντανός οργανισμός που για να ανταποκριθεί στον προορισμό του πρέπει διαρκώς να αναπτύσσεται και να καλλιτερεύει, διορθώνοντας λάθη, ελλείψεις, αδυναμίες.

Θεώρησα υποχρέωση  μου να πω τα πιο πάνω πιστεύοντας ότι θα βοηθήσουν το σ. Γιάννη να ανταποκριθεί πιο καλά στην αποστολή του. Δεν πρέπει ούτε στιγμή να ξεχνά ότι, το θέλει είτε όχι, στη θέση, που είναι τώρα, είναι παράδειγμα και υπόδειγμα για όλους, μικρούς και μεγάλους, και ότι χρέος του είναι να στέκει καλό παράδειγμα και υπόδειγμα σε όλα και για όλους, γιατί έτσι εκπληρώνει πιο αποτελεσματικά, τελεσφόρα την υπεύθυνη αποστολή του.

10/10/47 Ν. Ζ.

ΑΣΚΙ, κ. 451, Φ 28/16/3: δακτυλόγραφο ελληνικό

Αποσπάσματα από τις σημειώσεις και τα στενογραφημένα πρακτικά των συναντήσεων-συζητήσεων (Φλεβάρης 1956) του Ν. Ζαχαριάδη με την "Επιτροπής των 6 Κομμάτων"

ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ

Αποσπάσματα από τις σημειώσεις και τα στενογραφημένα πρακτικά των συναντήσεων-συζητήσεων (Φλεβάρης 1956) του Ν. Ζαχαριάδη με τα μέλη της διαβόητης "Επιτροπής των 6 Κομμάτων" του Χρουστσόφ

Όταν με πήραν από τη Συνεδρίαση ΧΧ Συνέδριου KΠCC 21.2.56

"Συζήτηση 1η με την Επιτροπή Κομμουνιστικών Κομμάτων στις 21.2.56"

Άρχισε έτσι: Ντεζ: χιλιάδες γράμματα απ' όλες τις χώρες της Λ(αϊκής) Δ(ημοκρατίας) + Σοβ(ιετικής) Έ(νωσης) που αφορούν

"α) παραβίαση εσωκομ.(ματικής) Δημοκρ.(ατίας).

"β) Για πολιτική: κανένα πολιτικό ζήτημα.

Μέλη κόμματος δεν είχαν καθαρή πολιτική γραμμή, ήταν αποπροσανατολισμένη από διεθνή και εσωτερική κατάσταση.

Καθοδήγηση δεν έδωσε καθαρή εικόνα κατάστασης, διάταξη δυνάμεων, καθήκοντα κόμματος - χονδρά αριστερά λάθη.

Ζαχ.(αριάδης): Για μέλη και αποφάσεις ΚΕ θα πάρω και θα δώσω συγκεκριμένα στοιχεία. Το κύριο όμως είναι η πολιτική γραμμή του κόμματος και ότι δεν ειπώθηκε τίποτε συγκεκριμένο.

Κούσινεν - Ζαχ.(αριάδης) έχεις δίκιο. Γι' αφτό εγώ θα μιλήσω για τα πολιτικά λάθη:

"α) Λάθος ήταν γράμα Ζαχ.(αριάδη) 1940 γιατί αναζητούσε δίχως όρους συνθηκολόγηση προς Μεταξά.

Ζαχ.(ριάδης): Σύντροφε Κούσινεν το διάβασες;

Κού(σινεν): Όχι!

"β) 1945: δεν άκουσε Ζαχ.(αριάδης) ΚΚΣΕ για αποχή από εκλογές.

"γ) Λαθεμένος προσανατολισμός προς ένοπλο αγώνα: Έπρεπε ναρχίσετε: εφτιάχνατε - παρτιζάνικες ομάδες.

"δ) Βορειοηπειρωτικό 1945.

"Δυο άξονες

Ζαχ.(αριάδης). Σύντρ. Κούσινεν, το διάβασες;

Κού.(ινεν).: όχι!

στ) Σχέδιο προγράμματος. Το δημοσιεύσατε χωρίς να ρωτήσετε. Ζήτημα γης και αγροτιάς.

ζ) Λάθος δημιουργίας ενιαίου αγροτ(ικού) κόμματος. Άρνηση Δημοκρατ(ικής) Επαν(άστασης) στην Ελλάδα.

ΔΕΥΤΕΡΗ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
25.2.56

Επιτροπή αδελφών κομμάτων

Κούσινεν δήλωσε:

"1^ο Διαπίστωσα ότι αγνόησαν σύσταση UK να μην πάρουμε τα όπλα.

"2ο Μίλησε για το πως ο σ(ύντροφος) Ζαχ(αριάδης) έκανε την προετοιμασία του ένοπλου αγώνα. Προετοιμαζόταν έτσι ωσότου τους πιο πολλούς κομμουνιστές τους πιάσαν.

Η κύρια Ctabka έμπαινε στον εξωτερικό παράγοντα.

"3ο Ο αγώνας είταν ηρωϊκός και τον υποστηρίζαμε.

Κριτική Μαρξ για κομούνα και υποστήριξη.

Ο σ. Ζαχ(αριάδης) προσπάθησε να διαστρεβλώσει τις θέσεις μου.

Ερώτηση Κούσινεν:

Τι εννοεί όταν λεει ότι δεν θα με σπρώξει από δική του πλευρά προς κατέφθυνση γιουγκοσλαβική;

Απάντ(ηση): Δε θα κάνω ανταρσία.

Κόβατς: Ο Ζαχ(αριάδης) την πρώτη πως υπερασπίζομαι Σοβ(ιετική) Έν(ωση).

Ο σ. Κούσινεν ζητούσε απτό Ζαχ(αριάδη) να μάθει τι θα κάνει αν οι οπαδοί του δεν συμφωνήσουν κλπ. Έδειξε ότι έχει κιόλας παρμένη απόφαση.

Επιτροπή δείχνει ότι στη θέση της απέναντι στην καθοδήγηση του ΚΚΕ ζητά απ' τις απόψεις Παρτσαλίδη - Κολιγιάννη - Φράξια ΚΟΤ

"- Συνάντηση με Ντιμιτρώφ

"- Ομάδα Ζαχαριάδη τότε

"- Μια σύσταση: για ένοπλη πάλη!!

"- Μη παραδοχή σύστασης = Η ανυπακοή - Αντισοβιετισμός

Ν. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: ΑΓΡΟΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ

Απ' το 1935 ακόμα με βάση μια επαναστατική δημοκρατική συμφωνία με αγροτικούς παράγοντες κάναμε ένα βήμα - την ένωση των επαναστατικών, δημοκρατικών δυνάμεων της Ελλάδας στη βάση της επαναστατικής δημοκρατικής αλλαγής στην Ελλάδα. Μ' αυτή τη συμφωνία το Αγροτικό κόμμα αναγνώριζε τον ηγετικό ρόλο εργατικού κόμματος και θα συμπορευόταν μαζί μας ως την πραγμάτωση του δημοκρατικού μετασχηματισμού στην Ελλάδα.

Στη συνέχεια η απόφαση που πάρθηκε στο συνέδριο εγκρίθηκε απ' την Διεθνή. Αυτή την πολιτική τη συνεχίσαμε και μετά τον πόλεμο αν και στη διάρκεια του πολέμου υπήρχαν παραβιάσεις της, παρ' όλα αυτά πετύχαμε να εμποδίσουμε την Ελληνική μπουρζουαζία να οργανώσει δικό της μαζικό αγροτικό κόμμα, - κάτι τέτοιο δεν υπήρξε ποτέ.

Έχω τη γνώμη ότι αυτό το συμμαχικό μας αγροτικό κόμμα είναι το μοναδικό μαζικό αγροτικό κόμμα στην Ελλάδα.

σ. ΓΙΟΤΓΚΩΦ: Και τώρα;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Μάλιστα και τώρα. Είναι ένα νόμιμο κόμμα. Ο ηγέτης του Γαβριηλίδης πέθανε. Έχει δημοσιευθεί το ανάλογο πληροφοριακό υλικό των νόμιμων κομμάτων στην Ελλάδα όπου συμπεριλαμβάνεται και το νόμιμο αγροτικό κόμμα με το έμβλημά του και τη φωτογραφία του Γαβριηλίδη. Πιστεύω ότι πρόκειται για ένα σοβαρό φαινόμενο.

"- Που βασίζω αυτό το συμπέρασμά μου; Είναι φυσικό να μη διαθέτω στην παρούσα στιγμή τα ανάλογα αντικειμενικά στοιχεία.

"- Μπορώ να αναφέρω για το 1946: Την Πανελλήνια Ένωση αγροτικών συνεταιρισμών, το πανελλήνιο συνέδριο, την ηγεσία. Εκλέχτηκαν εκπρόσωποι των αριστερών κομμάτων, που αγωνίστηκαν στις γραμμές τους, εκπατρίστηκαν και βρίσκονται τώρα μαζί μας. Πρόκειται για μια Συνομοσπονδία. Σ' αυτήν συμμετέχουν εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες, εκατομμύρια, το βασικό της κορμό δεν τον αποτελούν οι φτωχοί αλλά οι μεσαίοι.

Σ' ότι αφορά τον Ένοπλο αγώνα. Στις αρχές του 1946 η κατάσταση στην Ελλάδα είχε διαμορφωθεί ως εξής: Ύστερα απ' την κρίση που πέρασε το κόμμα λόγω της προδοτικής Βάρκιζας, είχαμε παραδώσει τα όπλα και δεν κρατήσαμε τις θέσεις που μπορούσαμε να κρατήσουμε, ούτε την γενική αμνηστεία δεν καταφέραμε να πάρουμε. Εδώ που τα λέμε αμνηστεύθηκαν οι ηγέτες αλλά όχι και οι απλοί αγωνιστές. Αυτό το εκμεταλλεύθηκε η αντίδραση: τάχα οι ηγέτες αμνηστεύθηκαν για τα λεφτά τους όταν εσείς φυλακιστήκατε. Ως τώρα βρίσκονται γι' αυτή την αιτία συντρόφοι μας στις φυλακές. Αργότερα το κόμμα ανέκτησε τις δυνάμεις του. Στην περίοδο 1945-1946 η κατάσταση είχε διαμορφωθεί ως ακολούθως: στα συνδικάτα ξ μαζική δράση ανέβαινε, οι απεργίες άγγιξαν το 80-90%. Η Γενική εργατική Ομοσπονδία ήταν στα χέρια μας, παρά το αναλογικό σύστημα η επίσημη ηγεσία δε μπορούσε να προωθήσει τους ρεφορμιστές της.

Έγινε το συνέδριο των βιοτεχνών, που συγκέντρωνε τον κύριο όγκο των μικρών επαγγελμάτων. Η ηγεσία τους ήταν δική μας. Το ίδιο έγινε και με τους αγροτικούς συνεταιρισμούς. Για πρώτη φορά έγινε δική μας και η πιο μαζική οργάνωση μ' εκατοντάδες χιλιάδες μέλη: η πανελλήνια αθλητική Ένωση. Ο στόχος του αγώνα ήταν η άνοδος του μαζικού κινήματος.

Απ' την άλλη πλευρά με την άμεση υποστήριξη των Άγγλων υπήρχε στην Ελλάδα η πολιτική του μονόπλευρου Εμφυλίου πολέμου, η τρομοκρατία ήταν εν δράσει, μας δολοφονούσαν μαζικά. Οι φασίστες κατελάμβαναν ολόκληρες πόλεις κι έκαναν πογκρόμ. Εμείς αντιπαραθέσαμε την πολτική της συμφιλίωσης, της ομαλής δημοκρατικής εξέλιξης ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ, τη διενέργεια εκλογών με αναλογική. Κι όσο για τις φασιστικές συμμορίες, αντιπαραθέταμε σ' αυτές τη μαζική λαϊκή αυτοάμυνα όπως την ονομάζαμε, οργανώσαμε σε πόλεις και χωριά μαζική λαϊκή αντίσταση που σε κάποιες περιοχές έπαιρνε τη μορφή αντάρτικου αγώνα.

Ένα χρόνο ύστερα από την υπογραφή της συμφωνίας, στις 12 Φλεβάρη του 1946 έγινε η ολομέλεια της ΚΕ του κόμματος στην οποία μπήκε το θέμα της οργάνωσης του Ένοπλου αγώνα. Ακολούθησε η σύσκεψη των κομματικών στρατιωτικών καθοδηγητών που επεξεργάστηκε τα πρώτα μέτρα. Έχοντας αυτή την απόφαση μαζί μου πήγα στο Συνέδριο στη Τσεχοσλοβακία, όπου συναντήθηκα με τους Γιουγκοσλάβους ηγέτες. Τίτο, Ράνκοβιτς, Κάρντελ, Τζίλας. Τους πληροφόρησα για την απόφασή μας. Οι Γιουγκοσλάβοι σύντροφοι συμφώνησαν μ' αυτή κι αποφάσισαν να την υποστηρίξουν στην πράξη. Πήγα στο σ. Δημητρώφ που ενέκρινε επίσης την απόφαση και συμφώνησε με την χάραξη της γραμμής μας - το βαθμιαίο πέρασμα απ' τη λαϊκή αυτοάμυνα στην αντάρτικη δράση και μαζικό ένοπλο αγώνα. Στη Γιουγκοσλαβία μου παραχώρησαν αεροπλάνο για να πετάξω στα Τίρανα. Εκεί, μπορείτε να ρωτήσετε το σ. Εμβέρ Χότζα, δε συναντήθηκα μαζί του αλλά με τον Κότσε… Το ίδιο συνέβη και με τους Αλβανούς συντρόφους.

Ύστερα απ' όλα αυτά επέστρεψα στην Ελλάδα και τραβήξαμε πάνω σ' αυτή τη γραμμή. Σωστή ήταν η απόφαση; Σωστή. Να καθόμαστε τώρα και να την επικρίνουμε - είναι σα να επαναλαμβάνουμε αυτό που πε ο Πλεχάνωφ το 1907: δεν έπρεπε να πάρουμε τα όπλα. Όχι, έπρεπε να τα πάρουμε. Ο λαός το υποστήριξε και συναίνεσε. Σ' αυτόν τον αγώνα το κόμμα κι ο λαός έδωσαν δεκάδες χιλιάδες, εκατοντάδες ανθρώπους, δεν μπορούμε να διαγράψουμε αυτό το γεγονός.

Θέλω ακόμα να πω το εξής: υπήρχαν οι εσωτερικές μας δυσκολίες. Ρωτήστε γι' αυτές το σ. Παρτσαλίδη. Τώρα είναι εύκολο στο σ. Γιούγκωφ να μας λεει: ρίξατε τα λάθη στο Σιάντο και καθαρίσατε και τώρα τα φορτώνετε στο Τίτο. Νομίζω ότι το Βουλγαρικό κόμμα θα μπορούσε να εξετάσει αυτά τα λάθη κάνοντάς μας κατανοητή την άποψη του σ. Γιούγκωφ.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Δε σας πληροφόρησαν σωστά. Εγώ λεω ότι θα θα ταν πολύ απλοϊκό αν περιοριστούμε σ' αυτές τις αιτίες κι ερμηνεύσουμε μόνο μ' αυτές κάποια γεγονότα. Σας έδωσαν λάθος πληροφόρηση.

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Αν είναι έτσι ζητώ συγνώμη. Πιστεύω ότι οφείλετε να διαβάσετε τις αποφάσεις μας. Για να το πούμε καθαρά δεν μιλάμε μονόπλευρα σ' αυτές. Δεν υπάρχει κάτι τέτοιο. Αντιθέτως κατηγορούμε την ηγεσία του κόμματος που επέτρεψε στο Σιάντο να την χειραγωγεί. Υπήρχαν παρεκκλίσεις.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Αυτή η προδοσία της επανάστασης πραγματοποιήθηκε συνειδητά απ' το Σιάντο. Τα άλλα μέλη του ΚΚΕ εκείνη την περίοδο δεν κατάλαβαν την προδοσία του Σιάντου και τα λάθη του ΚΚΕ. Υποτάχτηκαν σ' αυτή τη γραμμή.

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Μας λένε ότι ο Σιάντος το' κανε αυτό συνειδητά. Δε ρίχνω σ' αυτόν το δικό μου φταίξιμο, όλα τα λάθη μας, το γεγονός ότι το κόμμα ξέφυγε απ' το σωστό Μαρξιστικό-Λενινιστικό δρόμο.

Σύντροφοι, μπορείτε να ρωτήσετε τον Παρτσαλίδη για το ότι ο Σιάντος κατείχε ηγετικές θέσεις ακόμα και στις στρατιωτικές οργανώσεις. Αποφασίσαμε να βγάλουμε το Σιάντο στο εξωτερικό.

Έβαλα ειδικά το ζήτημα του Σιάντου. Ο Ράνκοβιτς μου πε: μη τον στέλνετε σε μας. Πήραμε διαβατήρια και πήγαμε να φύγουμε μέσω Θεσσαλονίκης. Δεν ήθελε να αφήσω το Σιάντο μονάχο. Καθυστερήσαμε στην εφαρμογή της κομματικής γραμμής. Αυτό έχει καταγραφεί στα κομματικά ντοκουμέντα. Δε λεω τίποτα καινούριο. Θέλω ακόμα μια φορά να υπογραμμίσω ότι τον Ιούνη του 1947 ο σ. Τίτο με πληροφόρησε: σ. Ζαχαριάδη ύστερα από τις συνομιλίες μας με τη Μόσχα ήρθε ο σ. Μπαράνοφ και θα πας μαζί του στη Μόσχα.

Με υποδέχτηκε ο σ. Σουσλώφ. Η πρώτη σύσκεψη έγινε με το σ. Ζντάνωφ. Η δεύτερη με το σ. Στάλιν, Μολότωφ, Ζντάνωφ.

Τον επόμενο καιρό τα προβλήματα του Ελληνικού κόμματος και του αγώνα τα συζητούσαμε άμεσα στο Πολιτικό Γραφείο και στην Ανώτατη στρατιωτική ηγεσία μας.

Είχα προσωπική επαφή με το Στάλιν. Το 1947 στη σύσκεψη του Ιουνίου στην ΚΕ με το σ. Στάλιν, Μολότωφ και Ζντάνωφ εγκρίθηκε πλήρως, απόλυτα δίχως καμιά παρατήρηση η δράση του κόμματος.

Έφτασε ο σ. Στάλιν να με ρωτήσει γιατί βάζω ζητήματα τόσο συνεσταλμένα . Έθεσα το ζήτημα της βοήθειας, ο σ. Στάλιν είπε: πρέπει να βοηθήσουμε και θα βοηθήσουμε. Ο σ. Μολότωφ μάλιστα ενέκρινε προσωπικό το ότι δεν αρχίσαμε αμέσως την εξέγερση στις πόλεις, αλλά αρχίσαμε βαθμιαία γιατί δε θέλαμε να προκαλέσουμε την επέμβαση των Άγγλων. Δεν την προκαλέσαμε κι αποφύγαμε την αγγλική στρατιωτική επέμβαση.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Αλλά σε τι μπορούσατε να υπολογίζετε όταν ο λαός δεν ξεσηκωνόταν στις πόλεις;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Ας κάνουμε άλλη σύσκεψη γι' αυτό. Αυτή η γραμμή εγκρίθηκε και προχωρήσαμε. Και υπολογίζαμε στη νίκη.

Υπάρχει ακόμα μια κατηγορία, ότι ήταν τυχοδιωκτισμός να υπολογίζουμε ή να στηριζόμαστε στη βοήθεια έξωθεν. Αυτό αποτελεί άποψη του σ. Κουούσινεν, εγώ αντίθετα νομίζω ότι θα 'ταν τυχοδιωκτισμός αν δεν υπολογίζαμε την εξωτερική κατάσταση της Ελλάδας και την κατάσταση στα σύνορα , όπου είχε ήδη διαμορφωθεί ο συμμαχικός παράγοντας.

σ. ΚΟΥΟΥΣΙΝΕΝ: Δεν είπα ότι θα 'ταν τυχοδιωκτισμός. Είπα ότι θα 'ταν τυχοδιωκτισμός η γνωστοποίηση της έξωθεν βοήθειας.

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Η δεύτερη Ολομέλεια συζήτησε την εσωτερική κατάσταση, χάραξε γραμμή, πήρε αποφάσεις. Αυτές οι αποφάσεις πάρθηκαν αφού πρώτα συμφωνήθηκαν με τους συμμάχους μας. Αυτή είναι η αλήθεια σ' αυτό το θέμα.

Για τη σύνθεση της Προσωρινής Κυβέρνησης. Υπάρχει επίσης η κατηγορία ότι συμμετείχαν σ' αυτή μόνο κομμουνιστές. Υπήρχε το σύμμαχο Αγροτικό κόμμα, ήταν τα συνδικάτα, υπήρχε η πανελλήνια Ένωση Αγροτικών Συνεταιρισμών, υπήρχε η μακεδονική μειονότητα. Επομένως ήταν κυβέρνηση συνασπισμού κι όχι μονόπλευρη κομμουνιστική.

Η στρατιωτική ηγεσία ήταν η αρμόζουσα κι είχε τη συμμαχική έγκριση.

Θα περάσω στο πρόβλημα της ήττας μας.

Θέλω σύντροφοι να δώσω μια εξήγηση. Θέλουμε να τη φορτώσουμε στον Τίτο. Αυτό δεν είναι σωστό. Τι θέση είχε η καθοδήγηση του ΚΚΕ σ' αυτό το ζήτημα.

Για να μιλήσουμε για τα λάθη του ίδιου του Τίτο το Γιουγκοσλαβικό ζήτημα αυτό καθεαυτό ήταν λάθος, είπε ο σ. Χρουστσώφ. Αυτό είναι πολύ σωστό. Όμως μένει ασχολίαστο το γεγονός ότι η γιουγκοσλαβική κρίση το 1948 και 1949 ανεξάρτητα ποιος φταίει γι' αυτήν είχε αποφασιστική επίδραση στην εξέλιξη των γεγονότων στην Ελλάδα την περίοδο 1948-1949. Τότε λέγαμε ότι έφταιγε ο Τίτο. Σήμερα λέγεται ότι δεν έφταιγε αυτός. Τότε το γεγονός ότι το 1948 ως το 1954-55, υπήρξε δίχως δική μας ευθύνη το γιουγκοσλαβικό ζήτημα κι ότι η Γιουγκοσλαβία αποκολλήθηκε προσωρινά απ' το Δημοκρατικό στρατόπεδο μ' όλες τις συνέπειες έπαιξε αποφασιστικό ρόλο εκείνη την περίοδο στην πορεία του αγώνα μας. Θα μπορούσα να προσθέσω: δίχως αυτό το γεγονός θα ήταν δυνατόν να πετύχουμε στην Ελλάδα οποιαδήποτε λύση του Ελληνικού ζητήματος δίχως την ήττα του Δημοκρατικού στρατού. Το Μάη του 1947 είχαμε απευθυνθεί στον ΟΗΕ προτείνοντας στους Άγγλους και Αμερικανούς τη διεξαγωγή διαπραγματεύσεων. Ύστερα απ' τη Γιουγκοσλαβική κρίση δημιουργήθηκε αντίξοη για μας κατάσταση στα Βαλκάνια. Τα κύρια μετόπισθεν για μας ήταν η Γιουγκοσλαβία. Η Αλβανία κι η Βουλγαρία βρίσκονταν στις άκρες.

σ. ΓΚΕΟΡΓΚΙΟΥ ΝΤΕΖ: Τα βασικά μετόπισθεν ήταν έξω απ' τη χώρα. Και μέσα σ' αυτήν;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Μέσα σ' αυτήν βρίσκονταν οι κύριες δυνάμεις μας. Και πολεμούσαν.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Πιστεύετε ότι το Ελληνικό Κόμμα διέπραξε σοβαρά λάθη στην οργάνωση και διεξαγωγή του 'Ένοπλου αγώνα;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Αυτό δεν το πιστεύω.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Δεν πιστεύετε παραδείγματος χάρην ότι στη δουλειά σας, όπως σας έχει ειπωθεί από παλιά, παρατηρούνται κάποιες σεχταριστικές μέθοδοι, ότι το κίνημα δεν εξαπλώθηκε πλατιά; Δεν έγιναν παρόμοια λάθη;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Τα βασικότερα λάθη μας έγιναν την περίοδο 1946-1947. Δε μπορέσαμε να λύσουμε σ' ένα σημαντικό βαθμό το πρόβλημα των εφεδρειών του στρατού μας. Αυτό είναι στρατιωτικό ζήτημα κι όχι πολιτικό. Που υπάρχει αυτό το ντοκουμέντο όπου μας εγκαλούν για σεχταρισμό;

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Έχει υπάρξει. Απ' ότι ξέρω τέθηκε κι εδώ αυτό το ζήτημα σ' ότι αφορά κάποιες διαφωνίες με τους Αλβανούς.

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Εγώ αναφέρομαι σ' ότι γινόταν το 1949. Ας συζητήσουμε το ντοκουμέντο εκείνης της σύσκεψης. Κείνο τον καιρό δε συζητούσαμε τα στρατιωτικά ζητήματα. Ποιο ήταν το βασικότερο λάθος μας;

Το 1946-1947 θα μπορούσαμε να λύσουμε το ζήτημα των εφεδρειών. Για να έχουμε εφεδρείες είχαμε συνεννοηθεί με τους Γιουγκοσλάβους συντρόφους να περάσουμε σ' αυτούς όσους διώκονταν (σ.τ.μ. στην Ελλάδα). Γιατί εκεί (σ.τ.μ. στη Γιουγκοσλαβία) είχαν συγκεντρωθεί οι προερχόμενοι απ' τη Βουλγαρία πολιτικοί μας πρόσφυγες. Αλλά δεν το πραγματοποιήσαμε, αν και μας το 'χε πει το κόμμα, (σ. Γιουγκοσλαβικό) χάσαμε την ευκαιρία.

σ. ΓΙΟΥΓΚΩΦ: Μήπως δε ξέρετε πως αυτή η λύση του σχηματισμού Ελληνικών εφεδρειών στη Βουλγαρία δεν είχε εγκριθεί τότε;

σ. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ: Αντιθέτως, εμείς μεταφέραμε τους πολιτικούς μας πρόσφυγες απ’ τη Βουλγαρία στη Γιουγκοσλαβία. Το ζήτημα είχε συμφωνηθεί με τους Γιουγκοσλάβους συντρόφους. Ας τηλεφωνήσουμε στο Βελιγράδι για να το ξεκαθαρίσουμε. Σ’ αυτό το ντοκουμέντο αναφέρονται οι αιτίες της δικής μας ήττας το 1949, το ζήτημα των εφεδρειών και το ότι δεν πετύχαμε να εφοδιάσουμε τα τμήματά μας στη Νότια Ελλάδα. Αυτό είναι κύριο.

Και θα σας πω ακόμα: έτσι όπως είχε διαμορφωθεί η κατάσταση κλήθηκα τον Απρίλιο του 1949 στη Μόσχα όπου επί παρουσία των Στάλιν, Μαλένκωφ, Μολότωφ, ετέθη το ζήτημα της υποχώρησης του Ελληνικού στρατού, της διακοπής του Ένοπλου αγώνα.

Η ΚΕ του ΚΚΕ συμφώνησε. Εκδόθηκαν οι σχετικές διαταγές. Ύστερα μας παράγγειλαν να κρατήσουμε τις θέσεις μας, επειδή υπήρχαν Αγγλοαμερικάνικες προτάσεις για ειρηνική επίλυση του Ελληνικού ζητήματος. Τις κρατήσαμε για να υποχωρήσουμε αργότερα. Μ’ αυτό τον τρόπο μπήκε το ζήτημα τον Απρίλιο 1949 και η ΚΕ έδωσε την έγκρισή της.

Άρθρα του Νίκου Ζαχαριάδη δημοσιευμένα στην ΚΟΜΕΠ 1942-47

1942-6: Θέσεις για την ιστορία του ΚΚΕ
1946-1: Ο Μαρξισμός Λενινισμός στην Ελλάδα
1946-5: α) Η κατάσταση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και η θέση της Ελλάδας
β) Λόγος του στο 8ο Συν. του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας
γ) Χαιρετισμός του στη συγκέντρωση της Πράγας
1947-2: Το ιδεολογικό μέτωπο

Λόγος στο 8ο Συνέδριο του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας / Χαιρετισμός στη συγκέντρωση της Πράγας

Νίκος Ζαχαριάδης

Λόγος του στο 8^ο Συνέδριο του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας

Σύντροφοι και συντρόφισσες,

Σας φέρνω τον αδελφικό χαιρετισμό από το Κ.Κ.Ε. και τους εργαζόμενους της χώρας μου, δηλαδή, απ’ την πλειοψηφία του δημοκρατικού Ελληνικού Λαού, απ’ την εαμική και δημοκρατική Ελλάδα.

Είναι μια χώρα, ένας Λαός, που πολέμησε όχι άσχημα το χιτλεροφασίστα καταχτητή, που κέρδισε και αυτός τη λεφτεριά του με το αίμα του συντρίβοντας τον καταχτητή και την εσωτερική αντίδραση. Μα που την έχασε γιατί τη χιτλεροφασιστική κατάχτηση τη διαδέχτηκε μια καινούρια εξωτερική επέμβαση, που με την υπεροχή των όπλων της λύγισε προσωρινά την ένοπλη αντίσταση του Λαού και επέβαλε στην Ελλάδα το νεοφασισμό.

Νόμισαν ότι σύντριψαν τις δημοκρατικές λαϊκές δυνάμεις. Μα γελάστηκαν. Η ένοπλη ξενική επέμβαση το Δεκέμβρη του 1944 διέκοψε προσωρινά την ελληνική δημοκρατική εξέλιξη μα η εσωτερική αντίσταση δε νίκησε. Ο αγώνας συνεχίζεται.

Ο Ελληνικός Λαός παλεύει σήμερα για το ψωμί του, για την επιβίωση ενάντια στην οικονομική εκμετάλλευση, ντόπια και ξένη, ενάντια στην εξαθλίωση, παλεύει με απεργίες, που αγκαλιάζουν όλα τα εργαζόμενα στρώματα, εκατοντάδες χιλιάδες λαού. Παλεύει για τη λεφτεριά του. Στη δολοφονική τρομοκρατία του μοναρχοφασισμού αντιτάσσει τη μαζική του πάλη, την παλλαϊκή πολιτική απεργία και την αποτελεσματική και οργανωμένη αυτοάμυνά του. Παλεύει για την ανεξαρτησία του ενάντια στην καινούργια κατοχή, για να φύγουν οι Άγγλοι απ’ τη χώρα του. Παλεύει για την τιμή του ενάντια στις προσπάθειες των ιμπεριαλιστικών αντιδραστικών δυνάμεων να μεταβάλλουν την Ελλάδα σε πολιτική και στρατιωτική βάση ενάντια στη Λαϊκή Δημοκρατία και το σοσιαλισμό στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη.

Αυτός ο κίνδυνος είναι μια πραγματικότητα, που τη φανερώνουν τόσο οι αγγλικές στρατιωτικές προετοιμασίες στη χώρα, όσο και το γεγονός ότι η μοναρχοφασιστική Ελλάδα γίνεται άντρο, καταφύγιο και εστία για σκευωρίες για όλους τους φασίστες, που φεύγουν τσακισμένοι απ’ τη Γιουγκοσλαβία, Αλβανία και Βουλγαρία.

Ο Λαός μας παλεύει. Παλεύουν οι εργάτες, οι υπάλληλοι, οι διανοούμενοι, τα μεσαία στρώματα στις πόλεις, οι αγρότες στα χωριά οργανωμένοι στις επαγγελματικές και πολιτικές οργανώσεις τους. Συσπειρωμένοι στη μεγάλη πλειοψηφία στο Ε.Α.Μ., στη συνασπισμένη δημοκρατική αριστερά, που κατευθύνει τον αγώνα για τη Λεφτεριά, τη Δημοκρατία, την Ανεξαρτησία.

Ο Λαός μας έχει πεποίθηση στις δυνάμεις του και στηρίζεται και υπολογίζει πρωτ’ απ’ όλα σ’ αυτές. Μα υπολογίζει και στη δική σας αλληλεγγύη και στη δική σας ηθική ενίσχυση γιατί στην προφυλακή που στέκει, ο αγώνας που διεξάγει, είναι και δικός σας αγώνας.

Μην αμφιβάλλετε καθόλου ότι το Κ.Κ.Ε. πιστό στο μαρξισμό-λενινισμό, στην παγκόσμια θεωρία μας επί κεφαλής, μαζί με τις άλλες δημοκρατικές οργανώσεις, στον αγώνα ενάντια στο ντόπιο φασισμό και τον ξένο ιμπεριαλισμό για τη Λαϊκή Δημοκρατία θα βγάλει την Ελλάδα στη πλατειά λεωφόρο της λαϊκοδημοκρατικής αναγέννησης αυτού, όπου τόσο πετυχημένα προχωρείτε εσείς, και ας στοιχίσει όσες θυσίες και κόπους θελήσει.

---

Χαιρετισμός του στη συγκέντρωση της Πράγας

Αγαπητοί σύντροφοι και συντρόφισσες,

Η υποδοχή η δική μου στη συγκέντρωσή σας, που γίνεται προς τιμήν του 8ου Συνεδρίου του Κόμματός σας αποτελεί μια εκδήλωση της λαϊκοδημοκρατικής αλληλεγγύης ανάμεσα στους δυο λαούς μας. Εσείς βασικά έχετε καθορίσει τους λογαριασμούς σας με τον εσωτερικό σας εχθρό και όσο πιο ψηλά υψώνετε το οικοδόμημα της Λαϊκής Δημοκρατίας σας τόσο πιο πολύ θα τον εκμηδενίζετε.

Σε μας στην Ελλάδα ύστερα από μια αιματηρή φασιστική κατοχή και ένα ηρωικό αγώνα, που κόστισε τη ζωή σε εκατοντάδες χιλιάδες Έλληνες και Ελληνίδες συνεχίζεται ο αγώνας σε μια καινούργια ιμπεριαλιστική κατοχή.

Ο Ελληνικός λαός δε τα βαλε κάτω. Ενωμένος δημοκρατικά στη μεγάλη του πλειοψηφία στις γραμμές των ενωμένων δημοκρατικών δυνάμεων συνεχίζει αμείλιχτα και ανειρήνευτα τον αγώνα του για τη Λεφτεριά, τη Δημοκρατία και την ανεξαρτησία του ενάντια στον εσωτερικό φασισμό και την ξένη ιμπεριαλιστική κατοχή.

Θα νικήσει τελικά όσες θυσίες και αν κοστίσει ο αγώνας στηριζόμενος πρωτ’ απ’ όλα και κυρίως στις δυνάμεις τις δικές του. Φωτίζεται απ’ το παράδειγμα σας και υπολογίζει στην δημοκρατική αλληλεγγύη σας και στην ηθική ενίσχυσή σας.

Προχωρείτε στο έργο και όπως ο Ελληνικός Λαός υπολογίζει με εμπιστοσύνη στη συμπαράστασή σας έτσι και σεις νάστε βέβαιοι ότι κι’ εμείς πάντοτε όταν χρειαστεί θα κάνουμε το καθήκον μας.

ΚΟΜΕΠ αρ. 5 (5/1946), σελ. 212-213

Οι απόρρητες οδηγίες του Ν. Ζαχαριάδη και του Γ. Ιωαννίδη προς τον Μ. Βαφειάδη για το χαρακτήρα και τους στόχους του Δημοκρατικού Στρατού (17/4/1947)

Το ντοκουμέντο αυτό βρίσκεται στο "Αρχείο ΚΚΕ - ΑΣΚΙ" - με αριθμό αρχειοθέτησης Κ147 Φ: 7/34/35. "Ν." είναι ο Ν. Ζαχαριάδης και "Διονύσης" ο Γ. Ιωαννίδης.

----

Αριθ. 91

Μάρκον

απολύτως εμπιστευτικόν

Αρχίζω.

Σε μια δύσκολη και υπεύθυνη στιγμή που το λαϊκό κίνημα περνά, βρίσκεται επικεφαλής ΔΣΕ. Στιγμή δύσκολη και υπεύθυνη πρώτο γιατί λαϊκό κίνημα χώρας έχει ν' αντιμετωπίσει Αγγλοαμερικάνικο ιμπεριαλισμό που δίνει βοήθεια μοναρχοφασισμό.

Δεύτερο γιατί αποστολή ΔΣΕ είναι ν' αποκαταστήσει Ελλάδα λαϊκή Δημοκρατική εσωτερική τάξη και εθνική ανεξαρτησία. Καθοδήγηση ΔΣΕ ποτέ δεν πρέπει ξεχνά βασική αυτή αποστολή ΔΣΕ και κάθε ενέργεια πολιτική και στρατιωτική πρέπει υποτάσσει σ' αυτήν.

Δύο είναι κεντρικά πολιτικοστρατιωτικά προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει η ανώτατη καθοδήγηση ΔΣΕ.

Πρώτο: Ο συσχετισμός δυνάμεων στη χώρα όσο και Βαλκάνια και Ευρώπη επιτρέπει στο ΔΣΕ να λύσει με επιτυχία τη βασική αποστολή του;

Δεύτερο: Ποιο συγκεκριμένο δρόμο πολιτικά και στρατιωτικά πρέπει ν' ακολουθήσει ΔΣΕ για να τα βγάλει αποτελεσματικά πέρα στην αποστολή του;

Την απάντηση στο πρώτο ερώτημα δίνουν τα γεγονότα τόσο καιρό κατοχής όταν εθνική αντίσταση με ηγεσία ΕΑΜ συγκέντρωσε τεράστια πλειοψηφία λαού όσο και μεταδεκεμβριανή περίοδο οπότε ο μοναρχοφασισμός παρ' όλη βοήθεια ξένων δεν μπόρεσε συντρίψει λαϊκό δημοκρατικό κίνημα

Ας μην ξεχνάμε ότι κίνημά μας σαν αναπόσπαστο κομμάτι απ' το βαλκανικό, ευρωπαϊκό, και παγκόσμιο δημοκρατικό και σοσιαλιστικό κίνημα βρίσκει σ' αυτό σοβαρή υποστήριξη, ηθική και υλική ενώ παράλληλα οι αντιθέσεις του ιμπεριαλισμού αυξάνουν.

Ετσι η απάντηση στο πρώτο κεντρικό μας πρόβλημα είναι θετική. Ο συσχετισμός των δυνάμεων τοπικά και γενικότερα δείχνει ότι ο ΔΣΕ, αδιάρρηκτο και πρωτοπόρο ένοπλο τμήμα λαού σε αδιάρρηκτη σύνδεση και ενότητα μαζί του μπορεί να λύσει με επιτυχία τη βασική του αποστολή.

[To] δεύτερο πρόβλημα συγκεντρώνει μια σειρά γενικά πολιτικά και στρατιωτικά ζητήματα καθώς και θέματα με τρέχουσα επικαιρότητα και άμεση επιτακτικότητα.

ΕΝΑ - Πολιτικά ο ΔΣΕ σε δύο βασικά ζητήματα πρέπει παντού και πάντοτε να δείχνει έντονα πρόσωπό του και καθάρια γραμμή του. Εθνική ανεξαρτησία και Λαϊκή Δημοκρατία. Αυτά αποτελούν την πολιτική του δύναμη. Η ακτινοβολία τους στο λαό είναι αποφασιστική.

Στις περιοχές που ελέγχει ΔΣΕ τα ζητήματα αυτά πρέπει να βρίσκουν πρακτική έκφραση και λύση. Στις περιοχές αυτές η κρατική δημοκρατική διάρθρωση πρέπει να παίρνει συγκεκριμένη μορφή με βάση τις λαϊκές επιτροπές και ν' αντιμετωπίζονται άμεσα και συγκεκριμένα τα ζωτικά λαϊκά προβλήματα, πρώτα απ' όλα η απονομή λαϊκής δικαιοσύνης, φορολογική πολιτική, εκπαιδευτικό και πολιτιστικό τομέα, οργάνωση νεολαίας και γυναίκας σύμφωνα με πρόγραμμα Λαϊκής Δημοκρατίας βασισμένης και σχετική πείρα κατοχής.

ΔΥΟ - Ολα ζητήματα σημείου ένα αποτελούν μόνο την αρχή. Η ζωή και οργανικές ανάγκες κινήματος αναγκάζουν πάμε πάρα πέρα. ΔΣΕ πρέπει έχει συγκεκριμένο πρακτικό πρόγραμμα λαϊκοδημοκρατικής ανασυγκρότησης περιοχής που ελέγχει. Εδώ πρώτη γραμμή προβάλει αγροτικό ζήτημα που πολιτική του σημασία είναι τεράστια και ο ΔΣΕ πρέπει να το λύσει σύμφωνα με πρόγραμμα Λαϊκής Δημοκρατίας και ανάλογα με συγκεκριμένες τοπικές συνθήκες. Στον τομέα ανοικοδόμησης πρέπει γίνεται δουλιά όσο επιτρέπουν περιστάσεις έστω και περιορισμένα στο ελάχιστο.

ΤΡΙΑ - Αποφασιστικό όπλο παραμένει για ΔΣΕ η πολιτική λαϊκής ενότητας και συμφιλίωσης που πρέπει στη ζωή και με έργα να εφαρμόζεται θετικά, πλατιά, δημιουργικά. Λάθη και διαστρεβλώσεις εδώ θα μας δημιουργούν πρόσθετες δυσκολίες.

ΤΕΣΣΕΡΑ - Ο ΔΣΕ πρωταγωνιστής για εθνική ελευθερία και ανεξαρτησία πρέπει να έχει ξεκαθαρισμένη γραμμή στις συγκεκριμένες εκδηλώσεις ξενικής επέμβασης με έντονη υπεράσπιση κυριαρχικών δικαιωμάτων λαού σύμφωνα με εθνική αξιοπρέπεια και απαραίτητη πολιτική ελαστικότητα κάθε φορά που πολιτική αναγκαιότητα επιβάλλει.

Περνάμε τώρα στα ειδικότερα στρατιωτικά ζητήματα:

Σκοπός ΔΣΕ είναι απελευθερώσει Ελλάδα από ξενική κατοχή και μοναρχοφασισμό και εγκαθιδρύσει λαϊκό δημοκρατικό καθεστώς.

Γι' αυτό είναι καιρός ΔΣΕ απαλλαγεί από πρωτογονισμό, εμπειρισμό και το ανταρτίστικο πνεύμα, να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ολόκληρο και να προσαρμόσει και την πρακτική πολεμική δράση προς τον κύριο σκοπό.

Ο ΔΣΕ πρέπει δίπλα στη γενική πολιτική γραμμή να ξεκαθαρίσει και τα προβλήματα της στρατηγικής του έτσι που να εξυπηρετεί αποτελεσματικά τη γενική πολιτική επιδίωξη.

Αυτό απαιτεί να καθοριστεί κατεύθυνση βασικής στρατηγικής επιδίωξης ΔΣΕ σήμερα, που θα προκαθορίσει και τη συστηματοποίηση, ενοποίηση και συγκέντρωση όλων επιμέρους προσπαθειών και επιδιώξεών του.

Ο εχθρός στηριζόμενος και εξωτερική βοήθεια για κύρια επιδίωξη σήμερα έχει:

Να κρατεί και ελέγχει βασικά κέντρα και αρτηρίες χώρας μας.

Να περιορίσει ΔΣΕ μόνο σε ορεινές περιοχές.

Ετσι να τον αποκόψει απ' τα βασικά κέντρα εφοδιασμού και του δημιουργήσει σοβαρές δυσκολίες στη διατήρησή του σαν μαζικού και συγκεντρωτικά συγκροτημένου αξιόμαχου οργανισμού. Παρατείνοντας κατάσταση σε μάκρος να τον ξεφτίσει και διαλύσει σαν υπολογίσιμη δύναμη.

Τις επιδιώξεις αυτές του εχθρού ο ΔΣΕ και η καθοδήγησή του πρέπει να δουν, να μελετήσουν για να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά.

Για να ματαιωθεί εχθρικό σχέδιο πρέπει ΔΣΕ προχωρήσει εκπλήρωση βασικού προορισμού του, μετατρέποντας σημερινό ανταρτοπόλεμο σε τακτικό πόλεμο με άμεση επιδίωξη τη δημιουργία ελεύθερης περιοχής όχι μόνο σε ορεινές περιοχές, μα σε βασικές απ' την οικονομικοπολιτική σημασία τους περιφέρειες.

Είναι αυτονόητο ότι η μετατροπή σε τακτικό στρατό του σημερινού αντάρτικου και η ανάλογη πολεμική του δράση αφορά το ΔΣΕ που υπάρχει και δρα στις περιοχές της ενιαίας Ελεύθερης Ελλάδας. Στις περιοχές που κατέχει ο εχθρός ο αγώνας διεξάγεται από αντάρτικες ομάδες για να εξασφαλίζεται η ευκινησία και ο ανταρτοπόλεμος.

Τα γεγονότα δείχνουν ότι η περιφέρεια που για τον εχθρό αποτελεί το πιο αδύνατο και νευραλγικό σημείο και που για το λαϊκοδημοκρατικό κίνημα συγκεντρώνει ευνοϊκές πολιτικοκοινωνικές προϋποθέσεις είναι η Μακεδονία και Θράκη με κέντρο τη Θεσσαλονίκη.

Ετσι από αυτά τα πράγματα σήμερα βασική επιδίωξη ΔΣΕ είναι κατάληψη θεσσαλονίκης που θα φέρει αποφασιστική αλλαγή στην κατάσταση και θα λύσει βασικά όλο το πρόβλημά μας.

Η πραγματοποίηση ενός τέτοιου αντικειμενικού σκοπού είναι δυνατή κάτω από δύο προϋποθέσεις:

Πρώτο: Το Γενικό Αρχηγείο του ΔΣΕ συνεχίζοντας αδιάκοπα και ακούραστα τη φθορά και αποσύνθεση των αντίπαλων δυνάμεων θα φέρει τη φθορά αυτή σε τέτοιο σημείο ώστε όταν δοθεί το χτύπημα για τη Θεσσαλονίκη η εξάντληση των εχθρικών δυνάμεων να έχει φτάσει στο ανώτατο σημείο και η δυνατότητα αντίπραξης να περιοριστεί στο ελάχιστο.

Δεύτερο: Για να διεξαχθεί με επιτυχία τέτοια επιχείρηση πρέπει το Γεν. Αρχ. να προετοιμάσει, εξασκήσει και εφοδιάσει τις εμπειροπόλεμες εφεδρικές δυνάμεις που θα μείνουν όξω απ' τις άλλες επιχειρήσεις και με βάση ένα καλά δουλεμένο επιτελικό σχέδιο θα διεξαγάγουν το αιφνιδιαστικό χτύπημα ενάντια στη Θεσσαλονίκη που βασικά πρέπει να κρίνει και την τύχη για όλη τη Θράκη και Μακεδονία ίσως και την Ηπειρο και θα απωθήσει το θέατρο επιχειρήσεων προς Θεσσαλία και Στερεά.

Η αντικειμενική εξέταση πραγματικότητας πείθει ότι για το λαϊκό δημοκρατικό κίνημα και το ΔΣΕ υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για ν' αποβλέψουν σε τέτοιους αντικειμενικούς σκοπούς.

Το πρωταρχικό είναι ο ΔΣΕ από σύνολο αντάρτικων ομάδων να δημιουργηθεί σε τακτικό στρατό. Μερικές υποδείξεις πάνω σ' αυτό.

Πρώτο: Ο ΔΣΕ και το ΓΑ πρέπει ν' αποχτήσουν επιτελικό επιστημονικό εγκέφαλο και το ΓΑ με άμεση ζωντανή επαφή να είναι πάντα εν γνώσει της κατά τόπο πραγματικής κατάστασης για να εξασφαλίζει ενότητα δράσης ΔΣΕ.

Δεύτερο: Το ΓΑ στηριζόμενο βασικά στις δικές του δυνάμεις να λύσει θαρραλέα με δίχτυ σχολών το πρόβλημα στελεχών, προωθώντας αδίσταχτα κάθε αξία και ταλέντο χωρίς να επηρεάζεται από γραφειοκρατικούς τύπους.

Τρίτο: Να λύσει το ζήτημα των εφεδρειών βασικά κάτω απ' το φως της προετοιμασίας του βασικού χτυπήματος κατά Θεσσαλονίκης.

Τέταρτο: Να αναπτύξει πολιτική δουλιά στο ΔΣΕ ώστε να δώσει στον κάθε άνδρα πολιτική σαφήνεια και αυτοπεποίθηση.

Πέμπτο: Να λύσει έτσι το ζήτημα του εφοδιασμού ώστε και τις ανάγκες να ικανοποιεί και να μη δημιουργεί οξείες αντιθέσεις με τον αγροτικό κυρίως πληθυσμό.

Έκτο: Εξαιρετική σημασία έχει η οργάνωση του δικτύου πληροφοριών.

Έβδομο: Το ΓΑ και την πολιτική ηγεσία του πρέπει σοβαρά να απασχολήσει η οργάνωση της διαβρωτικής δουλιάς στις γραμμές των ενόπλων δυνάμεων του εχθρού.

Αποφασιστικό σημείο εδώ η σωστή γραμμή ενότητας και συμφιλίωσης προς όλους τους άνδρες των ενόπλων δυνάμεων.

Θεωρήσαμε σκόπιμο να συγκεντρώσουμε στα παραπάνω την προσοχή σου που είναι βασικά για την ανάπτυξη και την επιτυχία του αγώνα μας.

Τα παραπέρα ζητήματα εφαρμογής και δράσης είναι δικά σου και δικά σας.

Εμείς κάνουμε ό,τι πρέπει για το ανώτατο δυνατό όριο του υλικού εφοδιασμού του ΔΣΕ.

Για ό,τι χρειάζεσαι να απευθύνεσαι χωρίς δισταγμό σε μας.

Φυσικά πριν καταλήξετε σε συγκεκριμένες οριστικές αποφάσεις στα παραπάνω πρέπει να μας κρατάς ενήμερους για όλη την επεξεργασία των ζητημάτων αυτών και την αποκρυστάλλωση των αποφάσεών σας.

Γεια χαρά

Ν. και Διονύσης

17/4/47