Ο Γερμανός κομμουνιστής OSKAR HINCKEL για το ΝΙΚΟ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ στο ΝΤΑΧΑΟΥ

ΟΣΚΑΡ ΧΙΝΚΕΛ: «τον θεωρούσαμε αυθεντία. Ιδεολογικά και πολιτικά ήταν ο πιο ικανός. Έκανε προσπάθεια να ξεκαθαριστούν οι αρχές του μαρξισμού-λενινισμού».

«Τον σεβόμουνα πολύ. Γι' αυτό έδωσα το όνομά του στο γιο μου»

«Για μένα ήταν υπόδειγμα» (1967)

Τώρα γνωρίζουμε - μετά από έρευνα της Οργάνωσης - πρώτο, ότι πράγματι ο γερμανός κομμουνιστής Όσκαρ Χίνκελ υπήρξε συγκρατούμενος (αριθμός κρατουμένου 362) του Νίκου Ζαχαριάδη στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου και δεύτερο, ότι έδωσε το όνομα "ΝΙΚΟΣ" στο γιο του όταν τελείωσε ο πόλεμος και παντρεύτηκε (ο γιος του γεννήθηκε το 1953), προς τιμή του Νίκου Ζαχαριάδη, όπως ο ίδιος αναφέρει στην κατάθεση του (9 Μάη 1967) στη διαβόητη χρουστσοφική "Επιτροπή" της τότε ενωμένης σοσιαλδημοκρατικής προδοτικής κλίκας των Κολιγιάννη – Παρτσαλίδη – Δημητρίου – Φλωράκη - Τσολάκη, κλπ. που συγκροτήθηκε με υπόδειξη του αποστάτη αντικομμουνιστή Ν. Χρουστσόφ και ως κεντρική επιδίωξη είχε την κατασυκοφάντηση και πολιτική εξόντωση του Νίκου Ζαχαριάδη.

Δίνουμε παρακάτω λίγα στοιχεία της δράσης του γερμανού κομμουνιστή.

O Oscar Hinkel γεννήθηκε στο Freiburg/Br. της Γερμανίας το 1912. Σε νεαρή ηλικία οργανώθηκε στη νεολαία του Κομμουνιστικού Κόμματος της Γερμανίας, την ΚJDV, και αργότερα στο Κομμουνιστικό Κόμμα Γερμανίας (ΚΡD). Δεν ήταν ακόμα καλά-καλά 21 χρονών όπως αναφέρει ο ίδιος σ' ένα κείμενο του με τίτλο "από νεαρός κομμουνιστής σε αντιφασίστα δάσκαλο" (Φλεβάρης 1985), όταν κατέλαβαν την εξουσία οι χιτλερικοί φασίστες. "Ο δρόμος ενός νέου κομμουνιστή, δηλαδή από μέλος της KJVD και του ΚDΡ σε δάσκαλο της Αντιφασιστικής Σχολής στο Σταλίνο (Stalino), το σημερινό Donezk, δεν ήταν εύκολος".

Ο Oscar Hinckel δούλεψε παράνομα στη Γερμανία κατά την περίοδο του ναζισμού και, ανάμεσα στ' άλλα, ήταν από εκείνους που μετέφεραν παράνομα από την Ελβετία (Βασιλεία) την "Baseler Rundschau" και άλλα κομμουνιστικά έντυπα, μέσω των ελβετικών συνόρων του Loerrach, 63 χιλιόμετρα από την πόλη στην οποία γεννήθηκε, μια πολύ επικίνδυνη δουλειά-δράση.

Στις 28 Σεπτέμβρη 1933 τον συνέλαβε η Γκεστάπο και τον φυλάκισε για μισό χρόνο και σοβιετικό στρατό. Έτσι το Δεκέμβρη του 1944 βρέθηκε στο μέτωπο της Βουδαπέστης όπου μαζί με άλλους 400 γερμανούς αντιφασίστες πέρασε στον Κόκκινο Στρατό και έζησε την 8η Μάη 1945 σ' ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων στο Donbass της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά την παρακολούθηση της αντιφασιστικής Σχολής του Κιέβου, ανέλαβε τη διαφώτιση και τη διεύθυνση της αντιφασιστικής Σχολής του Stalino Αφού εκπαίδευσε και άλλους βοηθούς δασκάλους αντιφασίστες, επέστρεψε τον Απρίλη του 1949 στην Ανατολική Γερμανία (DDR), όπου έζησε όλα τα χρόνια και έδρασε απ' τις γραμμές του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (SED) και δούλεψε αργότερα ως καθηγητής της ιστορίας του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος. Πέθανε στο Βερολίνο στις 3 Μάρτη 1988, όπως προκύπτει και από την αγγελία θανάτου, και κηδεύτηκε στο κεντρικό νεκροταφείο του Βερολίνου (Berlin-Friedrichsfelde), φωτοτυπία της οποίας αναδημοσιεύουμε παρακάτω: Απ' τα ονόματα της αγγελίας, θανάτου για τον Όσκαρ Χίνκελ ο αναγνώστης διαπιστώνει ότι πράγματι έδωσε στο γιο του το όνομα "ΝΙΚΟΛΑΟΣ": Famille Nikolaus Hinckel (οικογένεια Νικολάου Χίνκελ), τρίτη σειρά από πάνω προς τα κάτω στον κατάλογο των ονομάτων.

Παρακάτω αναδημοσιεύουμε (πρώτη δημοσίευση "ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ" Νο,72/15-31 Οχτώβρη 1999) τη γνώμη-κατάθεση του Όσκαρ Χίνκελ για το Νίκο Ζαχαριάδη στη χρουστσοφική "Επιτροπή", που όπως θα διαπιστώσουν οι αγωνιστές είναι καταπέλτης για τους άθλιους λασπολόγους χρουστσοφικούς ρεβιζιονιστές και τους άλλους οπορτουνιστές αντιζαχαριαδικούς*. Επιπλέον πρέπει εδώ να σημειωθεί το απαράμιλλο κομμουνιστικό ήθος και η πολύ θαρραλέα στάση του γερμανού κομμουνιστή Όσκαρ Χίνκελ σε μια εξαιρετικά δύσκολη περίοδο κατά την οποία:

α) οι χρουστσοφικοί ρεβιζιονιστές ήθελαν πάση θυσία να ενοχοποιήσουν καν εξοντώσουν πολιτικά αλλά και φυσικά το μεγάλο επαναστάτη κομμουνιστή ηγέτη, κρατώντας τον εξόριστο σε εξοντωτικές συνθήκες στο Σουργκούτ της Σιβηρίας, και

β) ο γερμανός κομμουνιστής ζει σε μια απ' τις πιο υποτακτικές χώρες, τη ΛΔΓ (DDR), της χρουστσο-μπρεζνιεφικής Σοβιετικής Ένωσης.

Η ΓΝΩΜΗ ΤΟΥ ΟΣΚΑΡ ΧΙΝΚΕΛ ΓΙΑ ΤΟΝ Ν. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ

"Ήρθε από τη Βιέννη. Ήταν γνωστός σε πολλούς. Ήξερε λίγο Γερμανικό, Τα έμαθε όμως πολύ γρήγορα. Ήταν πολύ δραστήριος. Είχε στενή σύνδεση με τους Σοβιετικούς. Ήξερε καλλίτερα απ' όλους τα ρούσικα. Οι άλλοι Γερμανοί, Αυστριακοί δεν ήξεραν τα ρούσικα. Ανάμεσα στους Αυστριακούς και σ' αυτόν υπήρχαν διαφορές. Δεν μπορώ να κρίνω ποιος είχε δίκιο. Γενικά δεν μπορώ να πω τίποτα το ιδιαίτερο. Πάντως τον θεωρούσαμε αυθεντία. Ιδεολογικά και πολιτικά ήταν ο πιο ικανός. Έκανε μεγάλη προσπάθεια να ξεκαθαρισθούν οι αρχές Μαρξισμού-Λενινισμού. Είχε εξοικονομήσει ένα τόμο του Λένιν. Έκανε μεγάλη προσπάθεια να μας κάνει γνωστό τι ήταν το αντιδραστικό καθεστώς του Μεταξά.

Όταν ήρθε βάδιζε άσκημα. Η μέση του έδειχνε ότι ήταν πιασμένη. Απ' ότι θυμάμαι το αποδίδαμε στο ότι τον είχαν χτυπήσει. Τον γνώρισα προσωπικά για μεγάλο χρονικό διάστημα. Τον σεβόμουνα πολύ. Για αυτό έδωσα και το όνομα του στον γιο μου. Να προσθέσω κάτι ακόμα. Είναι αλήθεια ότι οι Αυστριακοί ήταν πολιτικό καλά κατατοπισμένοι. Αλλά είχαν τη γνώμη ότι όλη μας η δραστηριότητα έπρεπε να περιορίζεται στην ιδεολογική πολιτική δουλειά. Να παρακολουθούμε και να εξηγούμε τις ενέργειες του φασισμού. Ενώ αυτός είχε τη γνώμη ότι δεν έπρεπε να περιορισθούμε μόνο σ' αυτό. Χρειαζόταν να κάνουμε και πραχτική δράση έστω και την ελάχιστη εναντίον του φασισμού. Στην ανάγκη να εξοικονομήσουμε αν ήταν δυνατό και όπλα. Στην τελευταία περίοδο τον πήραν και τον πήγαν σε άλλη ομάδα εργασίας και μου ήταν αδύνατο πια να επικοινωνώ μαζί του. Πρέπει να προσθέσω ότι βέβαια δεν μπορώ να γίνω κήνσορας, αλλά μπορώ να πω ότι στους Αυστριακούς υπήρχε αντισοβιετισμός, που τον περνούσε ο Φίσερ (πρόκειται για τον γνωστό και σε σας Φίσερ που τελευταία έγραψε ένα ντροπιαστικό βιβλίο που το έκαναν σημαία στη Δυτική Γερμανία για την ιδεολογική συνύπαρξη). Τίποτε δεν μπορώ να πω άλλο να σας πω λέω ακόμα μια φορά ότι για μένα τότε ήταν υπόδειγμα*.

Σημείωση: Τα παραπάνω τα είπε σε μένα και τον Ν.Κ. Ήμασταν και οι δυο.......μαζί και τα έλεγε σε ρυθμό σχεδόν υπαγόρευσης. Είναι δηλ. Σχεδόν.

9 Μάη 1967 Ζ. Ζωγράφος 

* Σημείωση της εφημερίδας Ανασύνταξη:

Το Νίκο Ζαχαριάδη δεν κατασυκοφάντησαν μόνο οι προδότες χρουστσοφικοί ρεβιζιονιστές - για την περίοδο της κράτησης του στο Νταχάου και όχι μόνο - αλλά και άλλοι δεξιοί οπορτουνιστές, όπως το αντιζαχαριαδικό "δίδυμο" των εκδοτών των περιοδικών "ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΝΕΥΜΑ" - "ΣΤΑΛΙΝ" με τη δημοσίευση μιας άθλιας και πρωτοφανούς αισχρότητας υποτιθέμενης "μαρτυρίας"-λασπολογίας κάποιου ονόματι Γιάννη Παγράτιου στο "Ελεύθερο Πνεύμα"(Νο 50) και από εκεί σ' όλο τον αντιδραστικό αστικό και φασιστικό τύπο.

Ομως η μαρτυρία-καταπέλτης του γερμανού κομμουνιστή Οσκαρ Χίνκελ και η πιο πρόσφατη του αντιστασιακού και κρατούμενου στο Νταχάου Βαγγέλη Παπανίκου στο βιβλίο του "Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου", εκδόσεις "Φιλίστωρ", Αθήνα 1999, διαψεύδουν τις πρωτοφανείς αθλιότητες των διαφόρων αισχρών συκοφαντών-λασπολόγων του μεγάλου κομμουνιστή ηγέτη. (Σκόπιμα οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες του "Κ"ΚΕ συνεχίζοντας τις συκοφαντίες δε δημοσιεύουν στον πρόσφατο (2002) 9° τόμο (1961-67) με τίτλο "Το ΚΚΕ επίσημα κείμενα", τη γνώμη-κατάθεση του γερμανού κομμουνιστή Όσκαρ Χινκελ και δημοσιεύουν στη σελίδα 854 μόνο το γράμμα (27.7.62) κάποιου αυστριακού, που παρουσιάζει, χωρίς να έχει τίποτε το επιβαρυντικό για το Ζαχαριάδη, μια διαστρεβλωμένη εικόνα της πολιτικής γραμμής της παράνομης Κομμουνιστικής Οργάνωσης του στρατοπέδου Νταχάου). Επιπλέον οι αντιζαχαριαδικοί δεξιοί οπορτουνιστές της νέας παραλλαγής του σύγχρονου ρεβιζιονισμού (με τη μορφή της αντισταλινικής "λαθολογίας") εκδότες των εφημερίδων-περιοδικών "Προλεταριακή Σημαία" - "Λαϊκός Δρόμος" - "Αριστερά" - περιοδικό "ΣΤΑΛΙΝ" αποδέχονται- συντηρούν- διαδίδουν-υπερασπίζουν και τη λάσπη -πελώριο ιστορικό ψεύδος - της δεξιάς οπορτουνιστικής ομάδας των ΠΟΛ. ΔΑΝΙΗΛΙΔΗ - ΓΑΒΡ. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ, κλπ. - πρακτόρων των σοβιετικών ρεβιζιονιστών - ηγετών της διαβόητης ΠΚΕ (Ρουμανία), γνωστού "πρακτορείου τον αντεπαναστατικού ρεβιζιονισμού" (ΣΟΦΙΑΝΟΣ: Γράμμα 6.1.68), σύμφωνα με την οποία ο Ζαχαριάδης όταν ήταν εξόριστος στο Σουργκούτ της Σιβηρίας έγινε τάχα "αποστάτης"(!) και "προσχώρησε στο χρουστσοφικό ρεβιζιονισμό" (!), είχε αφεθεί τάχα "ελεύθερος" και "έκανε βόλτα στη Μόσχα" (άρθρο ενάντια στο Ζαχαριάδη με τον χαρακτηριστικό τίτλο "Όταν οι αποστάτες απολογούνται", στο: "ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ", Σεπτέμβρης 1969, Ρουμανία, και "ΘΕΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΕ ΤΗΣ ΟΜΛΕ ΓΙΑ ΤΑ 56 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΚΚΕ", σελ. 47-53, "Ιστορικές εκδόσεις", Αθήνα 1975)

"Ανασύνταξη", Αρ. Φύλ. 145 1-15 Νοέμβρη 2002

πρώτη δημοσίευση "ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ" Αρ. Φύλ. 72 15-31 Οχτώβρη 1999

Giovanni Melodia (1915-2003), συγκρατούμενος του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου

Ο ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ ΣΤΟ ΝΤΑΧΑΟΥ

«ΤΑ ΝΕΑ», 6-7 Αυγούστου 2005, σελ. 34 και 47 στο ένθετο ΒΙΒΛΙΟΔΡΟΜΕΙΟ
Ο καθηγητής Christoph Schminck-Gustavus καταγγέλλει ανακρίβειες σχετικά με τη δράση του γραμματέα του KKE στο Nταχάου

«Έκανε λάθη αλλά δεν πρόδωσε ο Nίκος Zαχαριάδης»

ΠΟIA AKPIBΩΣ HTAN H ΣTAΣH TΟY NIKΟY ZAXAPIAΔH ΣTΟ NTAXAΟY; YΠHPΞE Ή ΟXI ΔIEPMHNEAΣ TΩN NAZI; EIXAN BAΣH ΟI KATHΓΟPIEΣ TΟY MAPKΟY BAΦEIAΔH ΠΟY TΟN BAPYNAN; ΣE AYTA TA EPΩTHMATA AΠANTA Ο ΓEPMANΟΣ IΣTΟPIKΟΣ CΗRΙSΤΟΡΗ SCΗΜΙΝCΚ-GUSΤΑVUS ΠΟY EΓPAΨE MIA ΣXETIKH MEΛETH AΦΟY ΣYNANTHΣE ΣYΓKPATΟYMENΟYΣ TΟY EΛΛHNA KΟMMΟYNIΣTH KAI ΣHMEPA ΠAPΟYΣIAZEI ΣTΟ «BIBΛIΟΔPΟMIΟ» TA ΠAPAΣKHNIA THΣ EPEYNAΣ TΟY

ΕΛΕΝΗ ΤΟΡΟΣΗ

O καθηγητής Christoph Schminck-Gustavus, ο Χριστόφορος, όπως τον λένε οι φίλοι του, διδάσκει Ιστορία του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Βρέμης και ειδικεύεται στην άνοδο και την πτώση του Γ' Ράιχ. Ειδικότερα ασχολείται με τις θηριωδίες των ναζί στην Ιταλία και την Ελλάδα και μάλιστα κατά την εποχή της γερμανικής κατοχής στην Ήπειρο. Βρέθηκε εκεί πριν από περίπου είκοσι πέντε χρόνια καλεσμένος από Έλληνα φοιτητή του και έμεινε σχεδόν τρία χρόνια μαθαίνοντας τα ελληνικά, που τα μιλάει πολύ καλά όπως και τα ιταλικά.
Τα ηθικά προβλήματα δικαίου και η στάση νομικών, δικαστών και εισαγγελέων κατά την περίοδο του Γ' Ράιχ απασχόλησαν τον Christoph Schminck-Gustavus από πολύ νωρίς. Ως νεαρός νομικός βρέθηκε στη Φρανκφούρτη την εποχή που γινόταν εκεί η δίκη για τα εγκλήματα του Auschwitz. «Ήταν αναπόφευκτο να αναρωτηθώ τι στάση θα κρατούσα ο ίδιος αν βρισκόμουν στη θέση αυτών των νομικών, οι οποίοι ήταν μάλιστα από τους σημαντικότερους στυλοβάτες του ναζιστικού καθεστώτος. Θα συνεργαζόμουν ή θα αντιστεκόμουν; Αυτό το συνειδησιακό ερώτημα με απασχόλησε πολύ ως νεαρό επιστήμονα και με απασχολεί μέχρι σήμερα».
Πώς φτάσατε στον Νίκο Ζαχαριάδη και στην έρευνα για τους Έλληνες κρατουμένους στο Νταχάου;
«H ενασχόλησή μου με τα θέματα αυτά άρχισε από τότε που γνώρισα την Ήπειρο. Έμαθα γεγονότα που ήταν εντελώς άγνωστα στην πατρίδα μου, δηλαδή τις ανήκουστες πράξεις των γερμανικών κατοχικών δυνάμεων στα ορεινά χωριά, στους Ασπράγγελους, στους Λιγκιάδες, που κάηκαν ολοσχερώς, αλλά και τα σχετικά με τη μεταφορά και την εξόντωση των Εβραίων από τα Γιάννινα στο Auschwitz. Συγκέντρωσα τότε τετρακόσιες πενήντα σελίδες έρευνας εκ των οποίων μόνο το κεφάλαιο για το Νταχάου δημοσιεύτηκε στο βιβλίο αυτό. Οι υπόλοιπες έρευνες πρόκειται προσεχώς να κυκλοφορήσουν επίσης σε βιβλίο από τον γιαννιώτικο Εκδοτικό Οίκο Ισνάφι».
Πόσοι ήταν οι Έλληνες που πέρασαν από το Νταχάου; Ήταν καλύτερες οι συνθήκες εκεί σε σχέση με άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης;
«Από το Νταχάου πέρασαν σχετικά λίγοι Έλληνες σε σύγκριση με τα άλλα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Περί τους διακόσιους. Οι συνθήκες ζωής των κρατουμένων ήταν φριχτές: εξόντωση μέσω εργασίας. Επιζούσαν μόνο οι δυνατότεροι καθώς και όσοι έβρισκαν υποστήριξη από οργανωμένους συγκρατούμενούς τους. Δεν ευνοούνταν συγκεκριμένες εθνικότητες, αλλά οι Εβραίοι και οι Ρώσοι μπολσεβίκοι είχαν τη χειρότερη μοίρα. Στα Γιάννινα συνάντησα το 1989 έναν από τους Έλληνες κρατουμένους στο Νταχάου, τον Δημήτρη Σωτηριάδη, ο οποίος μου μίλησε για την επιβίωσή του σε αυτό το στρατόπεδο συγκέντρωσης και για τον Νίκο Ζαχαριάδη. Την απομαγνητοφώνηση της μαρτυρίας αυτής την παραχώρησα στο αρχείο του Μουσείου του Νταχάου. Αργότερα ολοκλήρωσα την έρευνά μου και με άλλες μαρτυρίες για τον Ζαχαριάδη, γιατί τελικά σε αυτόν επικεντρώθηκε η προσοχή μου. Έχουν γραφτεί αμέτρητες σελίδες γι' αυτόν. H δική μου έρευνα για τη στάση του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης αποτελεί μόνο μια μικρή ψηφίδα στο μεγάλο ιστορικό μωσαϊκό. Το συμπέρασμά μου πάντως, από τις έρευνές μου, είναι ότι ο Ζαχαριάδης δεν είχε προδοτική στάση στο Νταχάου».
Πώς καταλήξατε σε αυτό το συμπέρασμα;
«Διαπίστωσα πως είναι πολύ λίγα τα ηγετικά πρόσωπα για τα οποία διχάζονται τόσο βαθιά οι απόψεις. Για πολλούς ο Ζαχαριάδης υπήρξε πραγματικός επαναστάτης, για άλλους ένας άνθρωπος που οδήγησε την Ελλάδα στον Εμφύλιο και την καταστροφή. Πάντως όταν επέστρεψε το '45 από το Νταχάου στην Ελλάδα έγινε δεκτός με ενθουσιώδη συλλαλητήρια και με αγωνιστική ετοιμότητα. Όταν ο Εμφύλιος αρχίζει να διχάζει τη χώρα, πολλά ορεινά χωριά στην Ήπειρο μετονομάζουν την κεντρική τους πλατεία σε "Πλατεία Ζαχαριάδη". Αναρωτήθηκα ποιος ήταν αυτός ο άνθρωπος, ποιον ρόλο έπαιξε στο Νταχάου και γιατί τον κατηγόρησαν για συνεργάτη των ναζί. Ήθελα να βρω την αλήθεια αλλά άρχισε για μένα μια δύσκολη πορεία. Αποφάσισα να συναντήσω τον Μάρκο Βαφειάδη, τον δεύτερο τότε ισχυρό άνδρα στο κόμμα μετά τον Ζαχαριάδη. Στον Εμφύλιο ήταν ένας από τους πλέον έμπιστους συντρόφους του. Αργότερα εξελίχθηκε σε υπ' αριθμόν ένα εχθρό του. Ο Βαφειάδης δέχτηκε να μου παραχωρήσει μια συνέντευξη ενώ ήταν πολύ άρρωστος. Λίγες εβδομάδες αργότερα πέθανε. Στη συζήτησή μας ήταν κατηγορηματικός. Ήταν ακλόνητη η άποψή του για την προδοτική στάση του Ζαχαριάδη. Με παρέπεμψε στα βιβλία του και στα βιβλία άλλων. Μου φαινόταν πολύ αναστατωμένος όσο μου τα έλεγε όλα αυτά, σαν να του ήταν πολύ σπουδαίο να τον πιστέψω».
Εσείς όμως δεν αρκεστήκατε σε όσα σας είπε ο καπετάν Μάρκος. Πώς εξηγείτε τελικά όλες αυτές τις κατηγορίες ότι ο Ζαχαριάδης ήταν συνεργάτης των Γερμανών στο Νταχάου και μάλιστα διερμηνέας τους;
«Όσα συνέβησαν τότε ανάβουν ακόμα και σήμερα τα αίματα στην Ελλάδα. Ο Μάρκος Βαφειάδης ήταν απόλυτος. Εγώ όμως ήθελα να είμαι σίγουρος για τη στάση του Ζαχαριάδη στο Νταχάου. Πήγα στη Ρώμη και βρήκα τον Ιταλό Τζοβάνι Μελοντία, συγκρατούμενο του Ζαχαριάδη από την αρχή της κράτησής τους στο Νταχάου, δηλαδή από το 1941. Μου έδωσε μία πολύ λεπτομερή εικόνα του στρατοπέδου και της στάσης του Ζαχαριάδη. Δεν του φάνηκε, είπε, σε καμία περίπτωση συνεργάτης των Γερμανών, αλλά ένας πολύ γενναίος άνθρωπος που βοηθούσε τους συγκρατούμενούς του. Γιατί να τον κατηγορήσουν τόσο πολύ; Όπως μου ανέφερε και ο Μελοντία, ο Ζαχαριάδης ήταν ιδεολογικά πολύ φανατικός και αυτό του προκάλεσε συγκρούσεις με τους άλλους Έλληνες στο στρατόπεδο. Ο Μελοντία μού έδωσε συγκεκριμένες πληροφορίες για την παράνομη μυστική διοίκηση του στρατοπέδου με την οποία ήταν σε επαφή ο Ζαχαριάδης. Γι' αυτό είχε πολλούς εχθρούς μεταξύ των Ελλήνων στο Νταχάου. Επειδή ήθελε να παίζει τον αρχηγό, να δίνει γραμμή για το τι πρέπει να γίνει. Ήταν ένας σεκταριστής που πίστευε τυφλά στον μεγάλο Στάλιν και στις ντιρεκτίβες του κόμματος. Όπως και πολλούς άλλους συντρόφους του την εποχή εκείνη δεν τον απασχολούσαν οι δημοκρατικές διαδικασίες. Εξάλλου ήταν αρκετά μεγαλύτερος από τους περισσότερους συγκρατούμενούς του και ήθελε να υπογραμμίζει πως αυτός ξέρει τα πάντα και μπορεί να καθοδηγεί. H στάση του αυτή ήταν για πολλούς ανυπόφορη, μια και όλοι εκεί κοιτούσαν να επιζήσουν».
Αργήσατε πάντως να κλείσετε το κεφάλαιο Ζαχαριάδη. Συνεχίσατε για αρκετόν καιρό ακόμα τις έρευνές σας.
«Ναι, διότι οι κατηγορίες του Μάρκου Βαφειάδη δεν σταμάτησαν να με απασχολούν και στο μεταξύ μεταφέρθηκε η σορός του Ζαχαριάδη στην Ελλάδα. Έτσι προχώρησα σε περισσότερες συνομιλίες με κατήγορούς του και μη, τόσο στην Αθήνα όσο και στην Ήπειρο, από τις οποίες τελικά φάνηκε η παραποίηση των γεγονότων. Είπαν ότι ήταν διερμηνέας των Γερμανών. Μα αυτός δεν μιλούσε καθόλου καλά τα γερμανικά. Βρήκα κάποιον γέροντα στα Τρίκαλα τον οποίο πολλά βιβλία αναφέρουν ως βασικό μάρτυρα για την προδοτική στάση του Ζαχαριάδη. Δημοσιεύουν μάλιστα επιστολή του. Ο γέροντας όμως, ο Κοσμάς Τζίφος, ήταν αναλφάβητος και αποκλείεται να είχε γράψει επιστολή. Ούτε καν την υπογραφή του δεν αναγνώρισε. Μου είπε τα τελείως αντίθετα. Δεν ήξερε καν ότι έχει χρησιμοποιηθεί το όνομά του σε βιβλία. Τα ψεύδη για να αποδειχθεί ότι ο Ζαχαριάδης ήταν προδότης και συνεργάτης των ναζί είναι πολλά. Κατέληξα στο συμπέρασμα πως μπορεί να έκανε φοβερά λάθη στις πολιτικές του αποφάσεις με τραγικά αποτελέσματα για την Ελλάδα, πράκτορας όμως και συνεργάτης των Γερμανών στο Νταχάου δεν ήταν».
Από το Νταχάου στη Σιβηρία
O Νίκος Ζαχαριάδης, εκπαιδευμένος στη Μόσχα, επιστρέφει παράνομος στην Ελλάδα και αναλαμβάνει το 1931 γραμματέας της K.E. του KKE. Αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά, τον Αύγουστο του 1936, συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στην Κέρκυρα. Την άνοιξη του '41, όταν η Βέρμαχτ εισβάλλει στην Ελλάδα, οι Γερμανοί μαθαίνουν ποιον έχουν φυλακισμένο στην Κέρκυρα και τον μεταφέρουν στο Νταχάου, όπου φθάνει τις 30 Νοεμβρίου του 1941. Μένει στο στρατόπεδο μέχρι την απελευθέρωση. Τον Μάιο του '45 επιστρέφει στην Ελλάδα και διαφεύγει στη συνέχεια στη Σοβιετική Ένωση. Αργότερα πέφτει σε δυσμένεια και εξορίζεται στη Σιβηρία από όπου κάνει για χρόνια απεγνωσμένες προσπάθειες να σπάσει την απομόνωσή του. Αυτοκτονεί το 1973, η σορός του μεταφέρεται δεκαοκτώ χρόνια αργότερα στην Αθήνα και ενταφιάζεται στο A' Νεκροταφείο Αθηνών.
«Ανάμεσα στις κατηγορίες που διατυπώθηκαν εναντίον του Ζαχαριάδη είναι πως δεν πείνασε, γιατί όταν επέστρεψε στην Ελλάδα έδινε την εντύπωση καλοθρεμμένου ανθρώπου», γράφει ο Schminck-Gustavus. «Αυτό όμως δεν αποδεικνύει τίποτα για τις συνθήκες κράτησης στο Νταχάου, αφού είναι γνωστό από πολλές αφηγήσεις πρώην κρατουμένων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ότι όταν επέστρεψαν στις πατρίδες τους κανείς δεν πίστευε ότι είχαν υποφέρει από πείνα στο στρατόπεδο, γιατί τα σώματά τους κατά τις εβδομάδες μετά την απελευθέρωση είχαν παχύνει με αφύσικα γρήγορο ρυθμό, ώστε να δίνουν την εντύπωση ''καλοταϊσμένων'' ανθρώπων».
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ
«Το μόνο που ξέρω σίγουρα είναι ότι ο Ζαχαριάδης εργαζόταν στο ξυλουργείο», αναφέρει ο συγκρατούμενός του, Τζοβάνι Μελοντία. «Στο πρώτο διάστημα, όταν τον βλέπαμε ακόμη συχνά, μας έδινε πολλές καλές συμβουλές... Μας έλεγε: ''Μη σκεφτείτε να αρνηθείτε να εργαστείτε. Σαμποτάζ, ναι! Αν έχετε το θάρρος. Αλλά σε καμία περίπτωση άρνηση εργασίας''. Και αυτή η συμβουλή του ήταν σωστή. H άρνηση εργασίας θα μπορούσε να κοστίσει τη ζωή σε πολλούς». (Απόσπασμα)
ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΘΗΚΑΝ 215 ΕΛΛΗΝΕΣ
«Αμέσως μετά την απελευθέρωση», σημειώνει ο Schminck-Gustavus, «οι Έλληνες του στρατοπέδου είχαν εκδώσει... δελτίο ανακοινώσεων για την πληροφόρηση των συμπατριωτών τους. Ξεφυλλίζω τα φωτοαντίγραφα. Τα δύο πρώτα φύλλα φέρουν τον τίτλο ''Οδυσσέας''... Είναι χειρόγραφα αφού δεν υπήρχε στο στρατόπεδο γραφομηχανή με ελληνικούς χαρακτήρες. Το κύριο άρθρο του πρώτου φύλλου τιτλοφορείται: ''Τιμή και δόξα στους Αμερικανούς''. Αναφέρει ότι ανάμεσα στους απελευθερωμένους βρίσκονταν 215 Έλληνες και ότι σε όλο το στρατόπεδο κείτονταν ακόμη πτώματα. Αναφέρεται και το όνομα του Ζαχαριάδη. Είχε πάει στο Μόναχο και είχε αναφέρει επιστρέφοντας ότι ο γερμανικός άμαχος πληθυσμός λεηλατούσε τα καταστήματα». (Απόσπασμα από το βιβλίο).

Από τη δράση των χαφιέδων στο Νταχάου

Δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, Τρίτη 4 Ιούνη 1946, σελ. 2

Από τη δράση των χαφιέδων
Λίγα «κατορθώματα» του Χατζηαναστασίου στο Νταχάου

Πήραμε και δημοσιεύουμε το παρακάτω γράμμα:
Αγαπητέ «Ριζοσπάστη»,
Προχθές διάβασα σε κάποια φυλλάδα ένα δημοσίευμα του χαφιέ και τεταρτοαυγουστιανού Τάσου Χατζηαναστασίου σχετικά με αυτά που γραφτήκαν από τις στήλες σου – (Πώς ο χαφιές Χατζηαναστασίου χτυπάει το Κόμμα) . Όσο κι αν προσπαθεί να δικαιολογηθεί ο χαφιές κανένας μας από τους Έλληνες του Νταχάου, έκτος βέβαια από μερικούς που μοιάζουν σαν κι αυτόν και ήταν συνεργάτες του μαυραγορίτες και απατεώνες, δεν μπορεί να μη θυμηθεί τι έκανε ο Χατζηαναστασίου στο Νταχάου. Επειδή ήμουνα κι εγώ στο Νταχάου, κι έτυχε να τον γνωρίσω πολύ καλά, θεωρώ υποχρέωσή μου να δώσω στη δημοσιότητα αυτά τα λίγα στοιχεία. Ο Χατζηαναστασίου, πράκτορας των Εγγλέζων, όπως ο ίδιος ομολογούσε, πιάστηκε από τους Γερμανούς και στάλθηκε στο Νταχάου. Προσωπικά δεν τον γνώριζα πριν, είχα ακούσει όμως πολλά γι αυτόν. Ήταν χαφιές στην ομάδα δίωξης των κομμουνιστών του Παξινού (σ.τ.Σ. Ο Σπύρος Παξινός ήταν ανώτατος αξιωματικός της Ασφάλειας) όπως μου είπαν συγκρατούμενοί μου στη Γενική Ασφάλεια.
Κι αυτό για εμάς τους κομμουνιστές στο Νταχάου που ξέραμε ποιος είναι ο Χατζηαναστασίου ήταν ένας σοβαρός λόγος που μας έκανε να είμαστε πολύ προσεκτικοί απέναντί του και παράλληλα προσπαθούσαμε να βλέπουμε τι πάει να κάνει. Γιατί ήμασταν βέβαιοι πως ο Χατζηαναστασίου δε θα παρατούσε τη παλιά του τέχνη. Έτσι κι αρχίζει.
Παλιός μάστορας στο χαφιέδικό του επάγγελμα που διδάχτηκε από το Μανιαδάκη σε μας που τον γνωρίζαμε και πιο πολύ στο σ. Ζαχαριάδη, δε μας τα χε πει, απεναντίας μαρτύρησε όλα όσα είχε κάνει στην εποχή της 4^ης Αυγούστου. Γι αυτά μάλιστα ζήτησε και συγγνώμη από μας. «Παρασύρθηκα»-μας έλεγε-«χωρίς να το θέλω. Ήμουνα τυφλωμένος από προσωπική φιλοδοξία, δε μπορούσα να σκεφτώ σωστά» κλπ. Αυτά περίπου έλεγε τότε. Αυτά όλα που έλεγε ο Χατζηαναστασίου δεν τα πίστευα, να ήταν ένας του τρόπος για να μπορέσει να μας κοιμίσει. Μ’ αυτό το τρόπο προσπαθούσε νάρχεται σε επαφή μαζί μας, για να μπορεί να μαθαίνει τι κάναμε κι έτσι να μπορεί να μας δίνει χτυπήματα. Αυτό βέβαια δεν το πέτυχε γιατί τον ξέραμε ποιος ήταν. Γνωρίστηκε με άλλους Έλληνες αντιδραστικούς κι άρχισε να κάνει πόλεμο εναντίον μας. Σε μια σύσκεψη που κάλεσε, έλεγε ότι οι κομμουνιστές είχαν επισημάνει τις αποθήκες των Γερμανών και όταν θα πλησίαζαν οι σύμμαχοι εμείς θα περνάμε τα όπλα και θα σκοτώναμε τους Ες Ες μαζί μ’ αυτόν, δηλ. τον Χατζηαναστασίου.
Μέσα στο Νταχάου εξυμνούσε έναν Πέτρο Μακρή που εργαζόταν στα ιδιαίτερα γραφεία του διοικητή του στρατοπέδου. Ύποπτος άνθρωπος και τώρα αυτός ο ίδιος τον αποκαλεί προδότη.
Ο Χατζηαναστασίου μέσα στο Νταχάου έκανε τον προαγωγό σε Ελληνόπαιδα και ειδικότερα στον Πέτρο Μακρή. Μέσα στο Νταχάου έκανε μαύρη αγορά εις βάρος των συμπατριωτών του. Τώρα ο Χατζηαναστασίου λέει πως ήταν ένας μεγάλος πατριώτης και γι' αυτό πιάστηκε από τους Γερμανούς. Ξέρει καλά πως από τους Γερμανούς είχε κουβαληθεί στο Νταχάου και ο Γιοκαρίνης καθως κι ο Πέτρος Μακρής που δεν ήταν καθόλου πατριώτες. Ο ίδιος ομολογούσε μέσα στο Νταχάου για τη περασμένη του ζωή. Αυτός ο ίδιος έλεγε πως ήταν προσωπικός φίλος του Μανιαδάκη, πήγαιναν μαζί στα καμπαρέ και γλεντούσαν με γυναίκες. Καυχιόταν επίσης ότι λόγω της φιλίας του με τον Μανιαδάκη και της θέσης που κρατούσε στη Γενική Ασφάλεια, ήταν παντοδύναμος κι έκανε ότι ήθελε. Αυτός ο ίδιος έλεγε πως αν ήταν καμιά όμορφη γυναίκα που είχε κρατούμενη την άφηνε να μιλήσει με τον δικό της γιατί έτσι κατόρθωνε να εκμεταλλεύεται αυτή την ευκολία που έκανε. Αυτός ο ίδιος έλεγε πως όταν γυρίσει πίσω θα του δώσουν οι Εγγλέζοι πολλές λύρες γιατί δούλεψε πολύ γι αυτούς.
Ο Χατζηαναστασίου ήταν εκείνος που ενέργησε και κατόρθωσε να κλείσουν οι Γερμανοί στην απομόνωση τον σ. Ζαχαριάδη. Αυτός ήταν με λίγα λόγια ο Χατζηαναστασίου κι αυτά ήταν τα λαμπρά πατριωτικά του κατορθώματα στο Νταχάου.
Αυτά που λέει ότι είχε σχέσεις στο Νταχάου καθώς και εδώ με το σ. Ζαχαριάδη, είναι ασύστολα ψεύδη για να μπορεί να ψαρεύει κανέναν αφελή.
Αν ο Χατζηαναστασίου νομίζει ότι αυτά δεν είναι αρκετά είμαι έτοιμος να φέρω και άλλα ακόμη στοιχεία.
Αθήνα, 3.6.46
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΣ


Δημοσιεύτηκε στο Ριζοσπάστη, Τρίτη 4 Ιούνη 1946, σελ. 2
Σ.τ.Σ. Ο Βαγγέλης Παπανίκος (1919-2003) υπήρξε συγκρατούμενος του Νίκου Ζαχαριάδη στο Νταχάου. Πέρασε συνολικά 27 χρόνια σε φυλακές και εξορίες (Κέρκυρα, Αβέρωφ, Σίφνος, Καπλάνειο, Σουλμώνα (Ιταλία), Νταχάου (όπου γίνεται ο αριθμός 56410) , Άι Στράτης, Μακρονήσι, κ.α.). Το 1999 εκδόθηκε το βιβλίο του «Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου – Μαρτυρία μιας εποχής» από τις εκδόσεις Φιλίστωρ, αποσπάσματα του οποίου δημοσιεύτηκαν στην “Ανασύνταξη” αρ. φυλ. 74 και 75 Νοέμβρη-Δεκέμβρη 1999.

ΣΤΟ ΝΤΑΧΑΟΥ μαζί με το σ. Ζαχαριάδη

ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ ΑΠΟ ΤΟ ΓΥΡΙΣΜΟ ΤΟΥ

 

Σαν σήμερα, εδώ κι ένα χρόνο ύστερα από την κατάρρευση της χιτλερικής Γερμανίας ξαναγύριζε από το στρατόπεδο του Νταχάου στην Αθήνα ελεύθερος ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας ο Νίκος Ζαχαριάδης. Η φασιστική δικτατορία των Γκλύξμπουργκ-Μεταξά των κράτησε και τον βασάνισε για 4 ½ χρόνια στα μπουντρούμια της και κατόπι το παρέδωσε προδοτικά και επαίσχυντα στους χιτλερικούς μόλις μπήκαν στην Αθήνα. Αυτοί τον έστειλαν αρχικά στη Βιέννη και κατόπι στο Νταχάου. Μα ο εργαζόμενος λαός που ακολούθησε στην απουσία του πιστά τα φλογερά και πατριωτικά κηρύγματα του αγαπημένου του αρχηγού ευτύχησε να τον ξαναδεί ελεύθερο και επί κεφαλής του Κόμματός του -του Κ.Κ.Ε. Ο σ. Ζαχαριάδης γύρισε σε μιαν ώρα που το Κόμμα μας ύστερα από τον τιτάνιο αγώνα της Εθνικής Αντίστασης κι τη σκληρή μάχη του Δεκέμβρη ανακτούσε τις δυνάμεις του μέσα στις δύσκολες συνθήκες της πάλης για τη Δημοκρατία.
Ανεκτίμητη μένει η νέα συνεισφορά του σ. Ζαχαριάδη στο λαϊκό αγώνα και το νέο ατσάλωμα του ΚΚΕ που στο τελευταίο 7ο συνέδριό του ανανέωσε την εκλογή του σα γενικού γραμματέα του Κόμματος. Ο λαός μας έχει συνυφάνει το όνομα του σ. Ζαχαριάδη με τον υπέροχο αγώνα του για τη νίκη των δυνάμεων της Λαϊκής Δημοκρατίας.
Δημοσιεύουμε με την ευκαιρία αναμνηστικό σημείωμα που έγραφε χθες ο σ. Δημ. Γαλάνης, συγκρατούμενος του σ. Ζαχαριάδη στο Νταχάου.
Το Νοέμβρη του 1943 έμπαινα στο Νταχάου.
Ήτανε νύχτα και καθώς απλωνόταν απάνω απ’ το στρατόπεδό μου απέραντη σιωπή, η φαντασία μου οργίαζε γύρω απ’ τα ανομολόγητα μυστήρια που διάβαζα ή άκουγα να γίνονται μέσα στα σκοτεινά εργαστήρια του θανάτου – τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της χιτλερικής Γερμανίας.
Χωρίς να το θέλω και παρ όλο που με είχαν ατσαλώσει προηγούμενες δοκιμασίες, ένας αόριστος φόβος με κατείχε.
Στιβαγμένος μαζί με άλλους πολλούς σ’ ένα στενό διάδρομο πέρασα όλη τη νύχτα. Έπρεπε το πρωί να μας γράψουν να περάσουμε την ιερή εξέταση της απολύμανσης και ύστερα να πάμε στη μόνιμη κατοικία μας.
Το πρωί καθώς άνοιξε η πόρτα μπήκε μέσα ένα κρατούμενος όπως μας έδειχνε το ντύσιμό του. Φορούσε τη στολή του καταδίκου -το τρελλό όπως το λέγαμε κατοπινά. Μας μίλησε ελληνικά. Έλληνας! Όλοι πέσαμε επάνω του κι αρχίσαμε να τον πολυβολούμε με τις ερωτήσεις μας.
«Ησυχάστε παιδιά, μας λέει σε λίγο όλα. Θα τα μάθετε όλα θα το δείτε. Υπομονή μονάχα χρειάζεται και κουράγιο».
Τα λόγια του μας έκαναν εξαιρετική εντύπωση κι έσπευσα να τον ρωτήσω από που είναι και πως τον λένε.
«Ζαχαριάδης» μου απαντάει.
Μου κόπηκε η λαλιά. Λες κι άγγιξα τα ηλεκτροφόρα σύρματα που ζώναν το στρατόπεδο.
Κοιτάω γύρω μου και βλέπω το Χριστόφορο – παληό σακάτη του αγώνα. Του το λέω κρυφά. Τον βλέπω τότε να προχωρεί, λέει το όνομά του στο Νίκο κι έπειτα:
--- Αίγινα, Ιτζεδίν, Γιεντί Κουλέ, Μαργαρίτη.
Ο καημένος ο Χριστόφορος – μακαρίτης πια – θεώρησε υποχρέωση στην αναφορά του ν’ αραδιάσει και τους τίτλους του…
Έτσι γνώρισα το σ. Νίκο. Κι έναν σε λίγο παίρνοντας το νούμερό μου – 57.763, κύτταξα στο στήθος του Νίκου κι είδα το νούμερό του – 28.177, σκεφτόμουνα πόσο ήρωας πρέπει νάναι, πόσο ατσαλένιος για να μπορεί να ζει τόσο καιρό μέσα στο απαίσιο και θλιβερό Νταχάου!
--- «Μόνο υπομονή χρειάζεται και παιδιά και κουράγιο»…»
Μέσα στη ζωή του Νταχάου, ζωή τυραγνισμένη με την πείνα τη γύμνια το πόνο τις εκτελέσεις με τους ζωντανούς σκελετούς που σέρνονται στους δρόμους, με τα κρεματόρια που καίνε νύχτα μέρα ο σ. Νίκος είναι όλο θάρρος και καρδιά.
Έρχεται μας εμψυχώνει μας λέει για τις επιχειρήσεις, μας διαβάζει, μακραίνει τη προοπτική για τη λήξη του πολέμου που οι δυστυχίες μας μάς έκαναν να τον συντομεύουμε. Εμείς θλιμμένοι βάζαμε κάτω όλες τις επιτελικές μας γνώσεις και προσπαθούσαμε να τον πείσουμε και γελάει, γελάει μαζί μας... Μα όταν ζητάμε να μας πει τι γίνεται στην Ελλάδα τότε αναστενάζει, στεναχωριέται πούναι μακρυά κι αφήνει να του [φτύνει] κάπου κάπου.
---«Καίγεται το πελεκούδι στην Ελλάδα παιδιά…»
Την ίδια μέρα μπήκα στο Νταχάου, ο σ. Νίκος ήρθε να μας βρη, διψούσε για νέα απ’ την Ελλάδα.
Τα νέα μου δεν ήταν και τόσο καινούργια. Είχε μεσολαβήσει ένας μήνας που βρισκόμουνα σε στρατόπεδα Ιταλικά.
Του μίλησα για το ΕΑΜ για τον ΕΛΑΣ ό,τι ήξερα.
---Και για πού τραβάμε εμείς τώρα, ρωτάει ανυπόμονα.
---Για τη Λαϊκή Δημοκρατία! Του απαντάω.
---Αυτό είναι – φωνάζει γιομάτος χαρά.
Κατάλαβε ότι στα κάτω στην Ελλάδα το κίνημά μας τραβούσε το δρόμο το σωστό. Το δρόμο που αυτός είχε χαράξει.
 

ΔΗΜ. ΓΑΛΑΝΗΣ
Ριζοσπάστης, Τετάρτη 29 Μάη 1946, σελ. 1-2

Με το Νίκο Ζαχαριάδη στο Νταχάου (Μαρτυρία Β. Παπανίκου)

Σε προηγούμενο φύλλο της “Ανασύνταξης” δώσαμε στη δημοσιότητα τη μαρτυρία του  γερμανού κομμουνιστή, κρατούμενου στο Νταχάου, Οσκαρ Χίνκελ για το Νίκο Ζαχαριάδη. Αναδημοσιεύουμε τη μαρτυρία-αποσπάσματα απ' το βιβλίο του Βαγγέλη Παπανίκου "Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου". Περιττό να σημειώσουμε εδώ πως δε μας αφορούν οι πολιτικές κρίσεις και τοποθετήσεις του που είναι διαμετρικά αντίθετες απ' τις δικές μας.

* * *

«Περνάμε τη σιδερένια πόρτα κι αντικρίζουμε έναν τεράστιο χώρο. Προχωράμε. Μας σταματάνε μπροστά από ένα κτήριο. Κάτι λένε μεταξύ τους, κι ο Es-Es μπαίνει μέσα. Σε λίγο βγαίνει παρέα μ' έναν άλλο, που στο χέρι φοράει ένα κόκκινο περιβραχιόνιο. Κάτι λένε μεταξύ τους και ο Es-Es αναχωρεί μαζί με τους άλλους ομοίους του της συνοδείας.
Μένουμε μόνοι στη γραμμή όπως μας είχαν βάλλει. Κοιτάζουμε γύρω μας και αναρωτιόμαστε τι να' ναι τάχα εδώ που μας φέρανε. Γύρω-γύρω ένας τεράστιος χώρος απλώνεται. Βλέπω πολλά κτήρια, και στο βάθος κάτι σα μακρουλές παράγκες. Και γύρω απ' αυτό τον τεράστιο χώρο, μάντρες ψηλές και κάτι σα φυλάκια. Άνθρωπος δε φαίνεται πουθενά. Σιγή νεκρική, όλα γύρω σιωπηλά, άφωνα, νεκρά.
Ξαφνικά, μέσα σ' αυτή τη σιωπή, βλέπω έναν άνθρωπο να βγαίνει από το ίδιο κτήριο και να μας πλησιάζει. Όταν έφτασε κοντά μας άρχισε να συνομιλεί με τους πρώτους δικούς μας. Είμαι πολύ πίσω στη γραμμή και δε μπορώ ν' ακούσω τι λέει, να δω πως είναι. Για μια στιγμή βλέπω τον Αποστόλη τον Χρηστίδη από τα Γιάννενα να έρχεται προς το μέρος μου και να μου φωνάζει να πάω μπροστά, να δω αυτό τον άνθρωπο που λέει ότι είναι ο Νίκος Ζαχαριάδης.
Πήγα. Ήτανε ο σύντροφος Νίκος Ζαχαριάδης, ο αρχηγός του ΚΚΕ! Η χαρά μου είναι μεγάλη. Σ’ αυτές τις δύσκολες κι άγνωστες καταστάσεις, όταν ανταμώνεις μ' έναν γνωστό σου, και μάλιστα ανώτερο σου, παίρνεις κουράγιο κι ελπίδα για τη ζωή.
Αφού μιλήσαμε για τα περασμένα, με ρώτησε αν όλοι εδώ είναι Έλληνες. Του είπα ότι οι περισσότεροι είμαστε Έλληνες, κι οι άλλοι Ιταλοί και Γιουγκοσλάβοι.
«Καλά», μου λέει. «Τώρα θα σας γράψουν τα ονόματα και θα σας δώσουν από έναν αριθμό. Θα σας πάνε για λουτρό και μετά θα σας πάνε προσωρινά σ' ένα μπλοκ, ώσπου να ταχτοποιηθείτε οριστικά εδώ μέσα στο στρατόπεδο. Θα τα πούμε αργότερα. Πες και στ' άλλα τα παιδιά να κάνουν κουράγιο, κι όλα θα ταχτοποιηθούνε».
Μας έβαλαν μέσα στο κτήριο, έναν-έναν, λέγαμε τ' όνομά μας, ο Νίκος το έλεγε στον γερμανό κι αυτός το σημείωνε. Αφού τελειώσαμε μας πήγαν στο μπάνιο και μετά μας έδωσαν και φορέσαμε τη στολή του αιχμαλώτου-κρατούμενου, τον αριθμό στο πέτο και με το σήμα, το G, της εθνικότητας. Ο δικός μου αριθμός ήταν ο 56410. Αυτός ο αριθμός θα ήμουνα πια από 'δω και πέρα. Ένα δίποδο νούμερο για να με φωνάζουν τα νέα μου αφεντικά, τα Es-Es. Το όνομά μου είχε σβηστεί απ' τη ζωή. Είχα πάψει να θεωρούμαι άνθρωπος, γινόμουνα ένα άψυχο πράγμα, ένας δούλος στην εποχή των Φαραώ»...
«Οι γερμανοί Κομμουνιστές
Στο ΝΤΑΧΑΟΥ, εμείς οι Έλληνες που ήρθαμε από τις φυλακές της Ιταλίας ήμασταν οργανωμένοι κι ο ένας έδινε κουράγιο στον άλλο. Είχαμε και την καλή τύχη που βρήκαμε τον Νίκο Ζαχαριάδη, που μας βοήθησε πολύ. Εκτός από μας καλά οργανωμένοι ήταν οι γάλλοι, οι Τσέχοι και οι Ρώσοι.
Βασικός, όμως, πυρήνας οργάνωσης ήταν οι Γερμανοί κομμουνιστές κρατούμενοι, που ήσαν στο Νταχάου από την ίδρυσή του. Αυτοί, με την πείρα τους σαν παλιοί κομμουνιστές που ήταν, και με τη συμμετοχή του Ζαχαριάδη, είχαν οργανώσει μια καλή δουλειά στο στρατόπεδο για ν' αντεπεξέλθουν στις δυσκολίες του. Έπαιρναν όλα τα συνωμοτικά μέτρα ώστε να μη γίνεται η οργάνωση αντιληπτή από τους Es-Es και τους καταδότες που υπήρχαν στο Νταχάου. Αυτό όμως που πρωταρχικά μας κρατούσε και μας συντηρούσε όλους ήταν η ανάγκη να αναπτύξουμε όλες μας τις δυνάμεις, σωματικές και πνευματικές, να χαλυβδώσουμε τη θέλησή μας για να μπορέσουμε να επιβιώσουμε.
Οι Γερμανοί κρατούμενοι κομμουνιστές στο Νταχάου - όσοι δεν υπέκυψαν στις πιέσεις των Ναζί - ήταν πολλοί. Με την κήρυξη του πολέμου τα γερμανικά στρατόπεδα, που αρχικά προορίζονταν μόνο για τους Γερμανούς, γέμισαν από ξένους κρατούμενους. Οι Es-Es που διοικούσαν το στρατόπεδο βρέθηκαν σε δύσκολη θέση, δε μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα κι αναγκάστηκαν να πάρουν τους παλιούς Γερμανούς κρατούμενους για βοηθούς τους. Επειδή όμως οι Es-Es ήταν ως επί το πλείστον αμόρφωτοι, σιγά-σιγά η εσωτερική λειτουργία του στρατοπέδου πέρασε στα χέρια των γερμανών κρατουμένων.
Όσους ξένους ομήρους έφερναν οι Es-Es στο Νταχάου τους περνούσαν κάτω από τη δουλειά των γερμανών κρατουμένων. Αυτοί τους κατέγραφαν, αυτοί κανόνιζαν τον διερμηνέα, σε τι δουλειά θα τους τοποθετήσουν και πόσοι έπρεπε να μείνουν στο στρατόπεδο. Στη διοίκηση των Es-Es έδιναν μόνο μια γενική αναφορά για τις ανάγκες του στρατοπέδου. Εκείνο που ενδιέφερε τους Es-Es ήταν να πηγαίνει γi’ αυτούς καλά το στρατόπεδο και κυρίως η εργασία. Η απόδοση εργασίας. Τους είχαμε ονομάσει «Υπουργείο Εργασίας»...
«Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες βρέθηκε και ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου. Οι Γερμανοί κομμουνιστές κρατούμενοι, παλιά στελέχη του γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος, γνώριζαν τον Ζαχαριάδη και τον βοήθησαν πολύ. Κι εκείνος τους μετέδωσε την πείρα του. Έτσι παρέμεινε στο στρατόπεδο σαν ένα είδος διερμηνέα μεταξύ των Γερμανών και των Ελλήνων. Κάτω απ' αυτές τις συνθήκες υπήρξαμε κι εμείς στο Νταχάου. Και με τη βοήθεια του Ζαχαριάδη μπορέσαμε να επιζήσουμε και να γυρίσουμε στην πατρίδα μας. Μόνο προς το τέλος, πριν την κατάρρευση, οι Es-Es ξήλωσαν όλους τους Γερμανούς κρατούμενους από τις θέσεις τους στο στρατόπεδο και τους μαντρώσανε έξω από το Νταχάου, όχι πολύ μακριά, με σκοπό να τους ξεκάνουν. Εκεί μετέφεραν και τον Ζαχαριάδη»...
«Για τους ρώσους αξιωματικούς που τους ντουφέκισαν στο Νταχάου
Μια μέρα, έφεραν στο στρατόπεδο καμιά εικοσαριά Ρώσους αξιωματικούς. Τους είχαν καταδικάσει σε θάνατο. Έρχεται ο Νίκος και μου λέει πως οι Ρώσοι είναι πολλές μέρες νηστικοί και πρέπει να τους μαζέψουμε τρόφιμα και τσιγάρα. Πράγματι, τους μαζέψαμε όσα μπορέσαμε, κι εγώ μ' έναν άλλον Έλληνα τους τα πήγαμε.
Οι Ρώσοι αξιωματικοί ήταν στ' αλήθεια σε πολύ κακή κατάσταση, λερωμένοι, χλομοί. Χαρήκανε πολύ, μας φίλησαν και με δάκρυα στα μάτια μας είπαν πως θα κρατήσουνε μόνο τα τσιγάρα: «Τα τρόφιμα να τα πάρετε, σύντροφοι, και να τα φάτε σεις που έχετε ανάγκη να ζήσετε. Εμείς τι να τα κάνουμε; Σήμερα-αύριο θα μας τουφεκίσουν εμάς. Γιατί να πάνε χαμένα; Να τα φάτε εσείς, σύντροφοι, να μας θυμάστε - να θυμάστε πως μέσα στη δική σας τη ζωή κυλάει κι ένα κομμάτι ψωμί που μας προσφέρατε».
Η συγκίνησή μου ήταν τέτοια που δεν ήξερα τι να τους πω. Τέτοια ανωτερότητα σπάνια συναντιέται - σε τέτοιες μάλιστα άσχημες συνθήκες που βρισκόμασταν εμείς εδώ. Ξέρεις τι θα πει να έχεις μέρες νηστικός και να φέρεσαι τόσο ανθρώπινα; Είχαμε νιώσει όλοι μας τι θα πει πείνα. Ζούσαμε κι αγωνιούσαμε για ένα κομμάτι ψωμί. Κι όταν το βρίσκαμε το καταβροχθίζαμε.
Ήταν πολύ σκληρή η ζωή εκεί πάνω. Καμιά φορά σου δημιουργούνταν αισθήματα μοχθηρίας και αρπάγης. Κι αυτοί εδώ οι άνθρωποι... υπεράνθρωποι! Αλήθεια, τι μεγαλείο κλείνει μέσα του το είδος μας, τελικά!... Φτάνει μόνο να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες για ν' ανθήσουν οι αρετές του και να βγάλουν καρπούς σ' όλη την κοινωνία.
Τους χαιρετήσαμε, φιληθήκαμε και φύγαμε με την ευχή για καλή λευτεριά. Την άλλη μέρα τους τουφέκισαν. Τα ρούχα τους τα φέρανε στα πλυντήρια. Οι Ρώσοι που δούλευαν εκεί βούρκωσαν. Έβλεπες καθαρά τους όρκους εκδίκησης που έδιναν πιάνοντας στα χέρια τους εκείνα τα ρούχα.
Άλλο ένα τέτοιο θλιβερό μα και ηρωικό περιστατικό είδα μια μέρα που θα κρεμούσαν ένα Ρώσο για δήθεν σαμποτάζ. Τη στιγμή που τον ανέβαζαν στην αγχόνη, πριν ο δήμιος κλοτσήσει το σκαμνί, ο Ρώσος σήκωσε το χέρι του και, σχηματίζοντας γροθιά, φώναξε με όλη του δύναμη: «Ούρα Στάλιν!»»...
«Την Πρωτομαγιά τη γιορτάσαμε στο λεύτερο πια στρατόπεδο του Νταχάου. Πρώτος έφυγε για το Μόναχο ο Νίκος Ζαχαριάδης, και μετά εμείς, οι Έλληνες που είχαμε έρθει από τις ιταλικές φυλακές.
Στο Μόναχο μείναμε αρκετό καιρό. Από τις πρώτες μέρες ο Ζαχαριάδης ήρθε σ' επαφή με τη ρώσικη στρατιωτική επιτροπή, που είχε έρθει από τη Μόσχα να μεριμνήσει για την επιστροφή των Ρώσων αιχμαλώτων και την τακτοποίηση των ομήρων που ήταν στη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας.
Εμείς κανονικά έπρεπε να πάμε στην πατρίδα μας μέσω Ιταλίας. Τη συμφωνία των Συμμάχων δεν τη γνωρίζαμε. Δεν ξέραμε ότι οι Δυτικοί έπρεπε να μεταφέρουν στις χώρες τους, τους ομήρους που υπάγονταν στη δικιά τους σφαίρα επιρροής.
Είχαμε μάθει, μέσες-άκρες, για τα γεγονότα που είχαν διαδραματιστεί στην πατρίδα μας, αλλά ότι υπαγόμαστε στη σφαίρα επιρροής των Εγγλέζων, δεν το ξέραμε θετικά. Αν το είχε μάθει ο Ζαχαριάδης ερχόμενος σ' επαφή με την επίσημη ρώσικη επιτροπή, δεν το γνωρίζω.
Ο δρόμος της επιστροφής που διαλέξαμε ήταν δύσκολος και μακρύς. Αργήσαμε πολύ να φτάσουμε στα μέρη μας. Με εντολή του Ζαχαριάδη πήγαμε όλοι μας σ' ένα ρώσικο στρατόπεδο αιχμαλώτων και φύγαμε μαζί τους»...
«Αυτή τη γνώμη είχα κι εγώ όταν γνώρισα τον Νίκο Ζαχαριάδη. Είχε πράγματι αρκετές αρετές, κι ένα μυαλό φωτεινό. Αγαπούσε τους συντρόφους του και τους βοηθούσε. Θυμάμαι στο μπουντρούμι της Ασφάλειας που με βοήθησε. Ήταν «θηλυκό» μυαλό, πολυμήχανος, γενναίος, δυνατός, εύχαρις, αγαπητός στην παρέα και μεγάλο πειραχτήρι.
Στο Νταχάου που τον έζησα για τρία περίπου χρόνια, μέσα σε κείνες τις δύσκολες συνθήκες, μπορώ να πω πως ήταν ένας σύντροφος απλός σαν κι εμάς. Ποτέ δεν ήθελε να επιβάλλει τη γνώμη του με την ιδιότητα του αρχηγού. Σε άκουγε προσεχτικά και προσπαθούσε με παραδείγματα και υπομονή ν' αποδείξει ότι δεν ήταν όπως τα' λεγες τα πράγματα, εάν είχες άδικο κάπου»...
«Είναι αλήθεια πως ο Ζαχαριάδης στο Νταχάου έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο και βοήθησε με τους έξυπνους και συνωμοτικούς του χειρισμούς στη μυστική οργάνωση που είχαμε στο στρατόπεδο. Εμείς οι Έλληνες κομμουνιστές κρατούμενοι του οφείλουμε τη ζωή μας. Θυμάμαι με τι έξυπνους χειρισμούς έκανε τη δουλειά του μέσα στο στρατόπεδο. Στο Νταχάου, για παράδειγμα, ήταν ανάμεσα μας κι ένας Ρώσος στρατηγός του Κόκκινου Στρατού που παρουσιαζόταν σαν απλός στρατιώτης - αν οι Es-Es το ήξεραν, θα τον είχαν σκοτώσει. Ο Ζαχαριάδης, όταν ήταν να συναντηθεί μαζί του, με ειδοποιούσε για να προσέχω από τους Es-Es και τους ρουφιάνους. Αυτός ο Ρώσος είχε κι ένα παράσημο του Λένιν, και ο Ζαχαριάδης το είχε δώσει σε μένα να του το φυλάω - όταν λευτερωθήκαμε του το επιστρέψαμε»...
«ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ», αρ. φυλ. 74, 15-30 Νοέμβρη 1999

***

Με το Νίκο Ζαχαριάδη στο Νταχάου
Απ' τη συζήτηση του Παντελή Κυπριανού με το Βαγγέλη Παπανίκο
Π.Κ: Τον Ζαχαριάδη τον γνώρισες από το σημείωμα που σου έστειλε στη Γενική Ασφάλεια. Τον αντάμωσες μετά στο Ντα­χάου. Ήξερες ότι είναι ο ηγέτης;
Β.Π: “Ναι. Όταν πήγαμε στο Νταχάου μας παρατάξανε και μετά έφυγαν οι Es-Es. Ήμουν πολύ πίσω στη γραμμή. Ήρθε ο Αποστόλης ο Χρυσίδης από τα Γιάννενα και μου λέει: «Ήρθε ένας μπροστά και λέει ότι είναι ο Ζαχαριάδης. Εσύ τον ξέρεις, έλα να δεις». Πήγα, ήταν πραγματικά ο Νίκος ο Ζαχαριάδης”.
“Π.Κ: Υπήρχαν στο Νταχάου Έλληνες που δεν ήταν Αριστεροί;
Β.Π: Δεν είχαμε σχέσεις. Ήταν σε άλλες ομάδες.
Π.Κ: Δε θυμάσαι καμία περίπτωση μη Αριστερού εκεί μέσα;
Β.Π: Δεν είχαμε πολλές σχέσεις. Ήταν πολύ σφιχτές οι σχέσεις. Φοβόσουν μην παν και σε καρφώσουν. Όταν ερχόταν ο Ζαχαριάδης μ' ένα Ρώσο στρατηγό - παρουσιαζόταν σαν στρατιώτης, γιατί άμα ανακάλυπταν ότι ήταν αξιωματικός θα τον σκότωναν - με ειδοποιούσε να φυλάω μήπως έρθει κανένας ρουφιάνος - τους γνωρίζαμε τους ρουφιάνους - ή κανάς Es- Es.
Π.Κ: Υπήρχε ένας πυρήνας Ελλήνων κομμουνιστών στο Νταχάου. Πόσοι περίπου είχατε σχέση με τον Ζαχαριάδη;
Β.Π: Από τους Έλληνες ήμαστε τρεις- τέσσερις πολύ κοντά. Εγώ, ο Πολυζώης, ο Τάκης ο Χάριτος από τα Γιάννενα, ο Σωτηριάδης και ο Παγκρίτσας από την Πρέβεζα.
Π.Κ: Αυτούς τους γνώρισες εσύ στον Ζαχαριάδη;
Β.Π: Ναι. Δεν γνωριζόντουσαν. Όταν μας πήγανε στο Νταχάου και γνωριστήκαμε, ο Ζαχαριάδης μας είπε: «Μη φοβάστε, κάντε κουράγιο, θα περάσετε καλά. Ότι μπορούμε θα κάνουμε». Μου είπε: «Τώρα θα μπαίνει ένας-ένας μέσα, θα γράφετε τα ονόματά σας. Θα κάτσεις εσύ στην άκρη και θα μου λες ποιος είναι κομμουνιστής να ξέρουμε ποιοι είναι οι δικοί μας». Πραγματικά, τα περισσότερα παιδιά ήταν δικά μας.
Π.Κ: Εσύ τους ήξερες. Από την Ήπειρο και την Ιταλία;
Β.Π: Από Ιταλία προπαντός που ήμα­σταν φυλακή. Τους περισσότερους δεν τους βάσταγε το στρατόπεδο. Θα φεύγαμε για άλλα στρατόπεδα, που μπορεί να ήταν χειρότερα. Και μπορώ να σου πω ότι αν ζήσαν οι Έλληνες εκεί μέσα ζήσαν από τον Ζαχαριάδη. Και γω αν ζω το χρωστάω ως επί το πλείστον στο Ζαχαριάδη.
Π.Κ: Πως σας βοηθούσε;
Β.Π: Τότε μας βάσταξε μες στο στρατό­πεδο.
Π.Κ: Ηθικά δηλαδή, σας έδινε κουράγιο;
Β.Π: Αυτό είναι μεγάλη δουλειά.
Π.Κ: Εκτός από κουράγιο; Είχε πρόσβαση στους Γερμανούς;
Β.Π: Είχε τους δικούς του Γερμανούς, τους κομμουνιστές. Θυμάμαι όταν μας πρωτοπήγανε στα βουνά. Ήμασταν κα­ραντίνα ώσπου να ταχτοποιηθεί το που θα πάμε, αν θα μείνουμε στο στρατόπεδο, αν θα φύγουμε. Αυτή η δουλειά έγινε μέσω του Ζαχαριάδη. Ήρθε ένας Γερμανός από τα ζυγά τα μπλόκα, Ρίχαρτ τον λέγανε, παλιός κομμουνιστής. Ζήτησε εμένα, με πήρε και με πήγε δήθεν για καθαριστή στο μπλοκ για να μην ταλαιπωρούμαι μέσα. O Ζαχαριάδης του είπε: «Σύρε πάρ' τον για να μην ταλαιπωρείται εκεί». Ύστερα παίρναμε το φαγητό - στα διπλά τα μπλοκ τρώγαμε καλύτερα απ' ότι στα βουνά - και πηγαίναμε. Και τον έβλεπες πως έκανε για τους Γκρεκ, Γκρίχεν. Να τους πάμε φαΐ να φάνε, «έσεν» έλεγε. Ωραίος, πολύ ωραίος σύντροφος.
Π.Κ: Εκτός από τους τέσσερις-πέντε του στενού πυρήνα, η παρουσία του Ζαχα­ριάδη ήταν ευεργετική και για τους άλλους κρατούμενους κομμουνιστές;
Β.Π: Ναι, ναι.
Π.Κ: Ο Ζαχαριάδης πως φερόταν; Σαν αρχηγός;
Β.Π: Απλός, απλός πολύ.
Π.Κ: Φιλικός;
Β.Π: Μες στο στρατόπεδο ήταν πάρα πολύ απλός. Είχε την απλή κουβέντα, τους έκανε παρέα, με το αστείο του, πειραχτήρι ήτανε, έλεγε καμιά ιστορία, άκουγε τι έλεγες. Όταν βγήκαμε έξω κατάλαβα τη διαφορά. Όταν πήγα στην Αθήνα εκεί είδα τη διαφορά, ότι άλλαξε πολύ.
Π.Κ: Στο Νταχάου δεν κουβεντιάζατε για την πολιτική κατάσταση στην ΕΑλάδα;
Β.Π: Πως, κουβεντιάζαμε. Ότι θυμό­μαστε, τι γίνεται, που θα πάει η κατάστα­ση, μαθαίναμε τα νέα σιγά-σιγά και βλέπαμε ότι μάλλον η Γερμανία τραβάει προς την ήττα.
Π.Κ: Εσύ με ποιους Έλληνες έκανες παρέα;
Β.Π: Μ' αυτούς που ήμαστε στην Ιταλία ως επί το πλείστον.
Π.Κ: Όχι με καινούργιους;
Β.Π: Όχι. Κάναμε παρέα με ορισμένους καινούργιους αφού διαπιστώναμε ότι είναι δικοί μας. Μπορούσες να μιλήσεις ελεύθερα δηλαδή. Είχαμε οργάνωση εν τω μεταξύ, οργανώσεις, ήμαστε σφιγμένοι ο ένας με τον άλλο. Όταν ένας υπέφερε ή πείναγε περισσότερο, κόβαμε το φαγητό ή το ψωμάκι που μας έδιναν και βάναμε και δίναμε περισσότερο σ' αυτόν που πείναγε. Όταν γλύτωνε, γιατί πολλές φορές δε γλύτωνε.
Π.Κ: Πάντως οι παρέες ήταν μικρές;
Β.Π: Ναι, βέβαια μικρές.
Π.Κ: Μεταξύ τους, οι οργανώσεις σας ε­πικοινωνούσαν; Επικοινωνούσατε με κομμουνιστές άλλων χωρών;"
……………
"Π.Κ: Στην Ιταλία υπήρχαν άνθρωποι που δεν ήταν κομμουνιστές, έτσι δεν είναι;
Β.Π: Ναι. Ήταν όμως καλοί πατριώτες.
Π.Κ: Καλοί πατριώτες. Στο Νταχάου έ­κανες μ' αυτούς παρέα;
Β.Π: Βέβαια.
Π.Κ: Δηλαδή ήταν μη κομμουνιστές αλλά καλοί πατριώτες;
Β.Π: Όχι, όχι. Σιγά-σιγά είχαν πιστέψει ακριβώς εκείνα που πίστευα κι' εγώ.
Π.Κ: Περιπτώσεις που λέγατε, έλεγε ο Ζαχαριάδης, «αυτός είναι δικός μας, να μην τον κάνετε παρέα», υπήρξαν;
Β.Π: Όχι."
………………….
"Β.Π: Όταν απελευθερωθήκαμε ήρθε ο Ζαχαριάδης στο στρατόπεδο. Τον είχανε πάρει τον Ζαχαριάδη κι όλους τους Γερμανούς κομμουνιστές. Στο τέλος τους βγάλανε, τους ξηλώσανε απ' τις δουλειές που ήτανε. Αλλά ήταν αργά, άρχισαν να τρέμουν πια οι Γερμανοί. Ήθελαν να τους ξεκάνουν, αλλά δεν πρόφτασαν να το κάνουν.
Π.Κ: Τελείωσε ο πόλεμος και θέλετε να γυρίσετε. Τι κάνατε;
Β.Π: Οι περισσότεροι από μας, όσοι παραμείναμε στο στρατόπεδο και ήμαστε οργανωμένοι, πήγαμε στο Μόναχο και βρήκαμε το Ζαχαριάδη. Γιατί πρώτη μέρα, δεύτερη, έφυγε ο Ζαχαριάδης απ' το στρατόπεδο.
Π.Κ: Ξέρατε που είναι;
Β.Π: Είπε: «Εγώ θα πάω στο Μόναχο και θα σας περιμένω». Ξέραμε και που θα πάει. Ήτανε οι Έλληνες οι αιχμάλωτοι εκεί, οι Γερμανοί τους είχαν πιάσει και τους είχαν θεωρήσει αιχμαλώτους. Τώρα πως τους θεωρούσαν αιχμαλώτους οι Γερμανοί δεν ξέρω, αλλά πάντως ζούσαν καλύτερα από μας, δεν τους είχαν σε στρατόπεδα. Τους είχαν έξω και καθάριζαν τα ερείπια απ' τους βομβαρδισμούς των Αμερικανών. Μερικοί πήγαιναν εκεί και απ' το Νταχάου. Από δικούς μας ανθρώπους ήρθαμε σε επαφή. Γνωριστήκαμε, κι έμαθαν κι αυτοί ότι στο Νταχάου ήταν και ο Ζαχαριάδης. Ανάμεσα σ' αυτούς τους αιχμαλώτους ήταν ορι­σμένοι δικοί μας. Ήταν ένας Βασίλης Κάσσης, κάποιοι άλλοι, και μέναν σ' ένα παλιό σχολειό μεγάλο. Εκεί πήγε ο Ζαχαριάδης, τον κάλεσαν και πήγε μόλις ελευθερωθήκαμε. Ύστερα από δυο-τρεις ημέρες φεύγαμε κι εμείς σιγά-σιγά, λίγοι- λίγοι αφήναμε το Νταχάου.
Π.Κ: Απ' το Νταχάου λοιπόν στο Μόναχο. Εκεί τι κάνατε;
Β.Π: Πήγαμε στο Μόναχο κι ο Ζαχαριάδης βρήκε την επιτροπή που ήρθε απ' τη Σοβιετική Ένωση, τη στρατιωτική επιτροπή, για να πάρει τους Ρώσους αιχμαλώτους."
…………..
"Π.Κ: Πληροφόρηση από που είχε;
Β.Π: Πρώτα-πρώτα παίρναμε εφημε­ρίδες. Ερχόταν γερμανικές εφημερίδες - κι αυτός ήξερε γερμανικά. Ύστερα είχαν οργάνωση μέσα οι Γερμανοί κομμουνιστές, οι οποίοι βρίσκονταν στη φυλακή προτού γίνει ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος. Από το '33 που ανέβηκε ο Χίτλερ είχαν φτιάξει το Νταχάου και βάζαν τους κομμουνιστές μέσα. Όταν πήγε ο Ζαχα­ριάδης αυτοί είχαν οργάνωση εκεί, αλλά ταλαιπωρούνταν, υπέφεραν από τους Es- Es και τους φύλακες. Όταν άρχισαν να φέρνουν κατά κύματα όμηρους από Γαλλία, Ρωσία, Ελλάδα, Γιουγκοσλαβία, Αυστρία, Τσεχοσλοβακία, Ολλανδία, Βέλγιο, κλπ. το στρατόπεδο μεγάλωσε. Οι Es-Es δε μπορούσαν να κάνουν δουλειά. Κι επειδή οι Γερμανοί κομμουνιστές κατάδικοι ήταν ως επί το πλείστον μορφωμένοι, όλη τη γραφική δουλειά και ότι ήταν για την εσωτερική λειτουργία του στρατοπέδου τα είχαν πάρει στα χέρια τους. Αυτοί διεύθυναν το στρατόπεδο.
Π.Κ: Οι Es-Es είχαν εμπιστοσύνη στους γερμανούς κομμουνιστές;
Β.Π· Δεν είχαν, αλλά δε μπορούσαν να κάνουν κι αλλιώς. Είχαν γίνει χιλιάδες οι κρατούμενοι. Φέρναν συνέχεια. Τι θα κάναν; Αυτοί δε μπορούσαν να τα βγάλουν πέρα. Έπρεπε να κανονίσουν τις δουλειές στο στρατόπεδο - κι είχε χίλιες δουλειές μέσα.
Π.Κ: Ο Ζαχαριάδης φρόντιζε για όλους τους Έλληνες, κομμουνιστές και μη;
Β.Π: Πως, πως. Ότι μπορούσε κι έλεγχε.
Π.Κ: Ακόμα και για μη κομμουνιστές;
Β.Π: Όχι. Ενδιαφερόταν για τους Έλληνες, αλλά προπαντός άμα ήταν Αρι­στεροί.
«ΑΝΑΣΥΝΤΑΞΗ», αρ. φυλ. 75, 1-15 Δεκέμβρη 1999

***

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
Με το Νίκο Ζαχαριάδη στο Νταχάου (Μαρτυρία Δημήτρη Σωτηριάδη)
ΣΤΟ ΝΤΑΧΑΟΥ μαζί με το σ. Ζαχαριάδη (Μαρτυρία Δημ. Γαλάνη, Ριζοσπάστης, Τετάρτη 29 Μάη 1946, σελ. 1-2)
Από τη δράση των χαφιέδων στο Νταχάου (Επιστολή Βαγγέλη Παπανίκου στο Ριζοσπάστη, Τρίτη 4 Ιούνη 1946, σελ. 2)
Ο ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ ΣΤΟ ΝΤΑΧΑΟΥ (Έρευνα Christoph Schminck-Gustavus)

Με το Νίκο Ζαχαριάδη στο Νταχάου (Μαρτυρία Δημήτρη Σωτηριάδη)

Εφημερίδα Ανασύνταξη, αρ. φυλ. 156 (15-30 Απρίλη 2003), 158 (15-31 Μάη 2003) και 159 (1-15 Ιούνη 2003)
Μετά τις μαρτυρίες των συγκρατούμενων του Ζαχαριάδη στο Νταχάου, του γερμανού κομμουνιστή ΟΣΚΑΡ ΧΙΝΚΕΛ και του αγωνιστή ΒΑΓΓΕΛΗ ΠΑΠΑΝΙΚΟΥ, έρχεται τώρα και μια τρίτη μαρτυρία, του ΔΗΜΗΤΡΗ ΣΩΤΗΡΙΑΔΗ, να διαψεύδει εκ νέου τις αθλιότητες των αδίστακτων λασπολόγων αντιζαχαριαδικών-αντιΚΚΕ 1918-55 εκδοτών των περιοδικών "ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΠΝΕΥΜΑ"-"ΣΤΑΛΙΝ", κλπ.
Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο στρατόπεδο
- Μια άσχετη ερώτηση. Διάβασα κάπου ότι ο Νίκος Ζαχαριάδης, αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος, ήταν κι αυτός κρατούμενος στο Νταχάου. Εσείς τον συναντήσατε ποτέ;
- Ναι, βέβαια, πολλές φορές.
- Δούλευε κι αυτός στο ραφείο;
- Όχι, αυτός ήταν κάπου αλλού. Ο Ζαχαριάδης ήταν εκείνος που ήρθε και μας συνάντησε την πρώτη νύχτα που φτάσαμε στο στρατόπεδο κι ενώ περιμέναμε σε μια γωνιά μέχρι το πρωί. Ήταν σχεδόν ξημερώματα όταν μας πλησίασε. Μας είπε: "Σε λίγο θα έρθουν και θα σας ρωτήσουν αν κάποιος από σας πάσχει από μαλάρια. Θα απαντήσετε όλοι όχι, ακόμη κι αν κάποιος πάσχει. Διαφορετικά, θα χρησιμοποιηθείτε σαν πειραματόζωα".
Μας είπε επίσης ότι ακόμη κι αν κάποιος από μας είναι υπάλληλος η φοιτητής, να δηλώσει ένα επάγγελμα, κι ας μην το ξέρει, αλλιώς θα "σας δώσουν τις χειρότερες δουλειές". Εγώ όμως ήμουν ακόμη μαθητής και δεν γνώριζα κανένα επάγγελμα. Γι' αυτόν το λόγο δήλωσα μετά πως είμαι ράφτης. Ο Ζαχαριάδης μετά τις συμβουλές του εξαφανίστηκε αμέσως. Αργότερα αποδείχτηκε πόσο χρήσιμες στάθηκαν οι συμβουλές του. Εάν έλεγα ότι είμαι μαθητής θα με έστελναν στα μεταλλεία ή στα αλατωρυχεία. Στο ραφείο ήταν φυσικά καλύτερα. Από ραπτική δεν είχαν ιδέα, αλλά με τον καιρό, σιγά-σιγά, και με μερικές σφαλιάρες κατάφερα τελικά να μάθω.
- Τον Ζαχαριάδη τον βλέπατε συχνά;
- Κάθε Κυριακή. Τις Κυριακές δεν δουλεύαμε. Τότε είχαμε χρόνο να συζητάμε. Για ότι μπορείς να φανταστείς.
- Και για πολιτική;
- Όσο αυτό ήταν δυνατό. Αλλά δεν είχαμε πληροφόρηση, ούτε μια εφημερίδα, τίποτε. Που και που, όταν βρίσκαμε καμιά παλιά εφημερίδα όπως τον Λαϊκό Παρατηρητή στο εργοστάσιο, κυκλοφορούσε από χέρι σε χέρι. Υπήρχε επίσης το ραδιόφωνο του στρατοπέδου με μεγάλα μεγάφωνα στο χώρο παρουσίασης. Την πρώτη φορά παραξενεύτηκα πάρα πολύ, γιατί συνεχώς μιλούσε ο "Στάλιν". Σκέφτηκα τι να σημαίνουν όλα αυτά τα παράξενα. Ήταν ο ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας; Αλλά συνεχώς αναφερόταν η, λέξη "ατσάλι" και δεν πολυκαταλάβαινα. Φυσικά σ' αυτές τις ειδήσεις έλεγαν μόνον αυτά που τους συνέφεραν και που ήθελαν να μαθαίνουμε. Κάτι περισσότερο και πιο αντικειμενικό ήταν αδύνατο. Κάποιες φορές πληροφορούμασταν από τις "νέες εισόδους", από τους νεοφερμένους δηλαδή που έφταναν στο στρατόπεδο. Φυσικά κι αυτές οι ειδήσεις ήταν πλέον παλιές.
- Ο Ζαχαριάδης όμως βγήκε από το Νταχάου. Ισχύει ότι τον άφησαν πολύ πριν την απελευθέρωση των υπολοίπων;
- "Όχι. Η υπόθεση έχει ως εξής: Μόλις άρχισε η απελευθέρωση από το Νταχάου, ο Ζαχαριάδης έφυγε για το Μόναχο. Εκεί συναντήθηκε με κάποιους κατάδικους, αλλά αυτοί ήταν κρατούμενοι πολέμου κι όχι πολιτικοί κρατούμενοι. Ανάμεσα σ' αυτούς υπήρχαν και κάποιοι που τους γνωρίζαμε. Κάποιοι από τα Γιάννενα. Μ' αυτούς ήρθαμε σε επαφή όταν βρεθήκαμε στο Μόναχο. Μετά τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς ήμασταν υποχρεωμένοι να καθαρίσουμε τις πόλεις από τα ερείπια.
Ο Ζαχαριάδης είχε ολοφάνερα φόβους για το τι μπορούσε να συμβεί τις τελευταίες ώρες της απελευθέρωσης από το Νταχάου. Έφυγε λοιπόν και πήγε να βρει κάποιους ανθρώπους. Εμείς οι υπόλοιποι μείναμε. Θέλαμε να πάμε και εμείς, αλλά οι Αμερικανοί δεν μας άφησαν. Μετά από τέσσερις-πέντε μέρες πληροφορηθήκαμε ότι τον αναζητούσαν. Ίσως είχαν βρει κάτι στο αρχείο του στρατοπέδου ή είχαν κάποιες πληροφορίες γι' αυτόν. Υπέθεσαν λοιπόν ότι οι "δικοί του άνθρωποι" θα ήξεραν που κρύβονταν. Όμως από τους δικούς του δεν ήταν πλέον κανένας εκεί, εκτός από μένα και έναν άλλο, τον Νίκο Γιοκαρίνη. Σιγά-σιγά είχαν όλοι πάει στο Μόναχο - εμείς ξεμείναμε σ' ένα σχολείο.
................
Αυτός ήταν που ήρθε και μου είπε: "Ψάχνουν τον Ζαχαριάδη. Ξέρεις που μπορεί να είναι;" Εγώ βέβαια αρνήθηκα ότι ήξερα. "Ιδέα δεν έχω που μπορεί να είναι", του απάντησα.
Την ίδια στιγμή, όμως, σε κάποιον που γνώριζα και που του είχα εμπιστοσύνη του είπα: "Πήγαινε στο σχολείο, βρες τον Ζαχαριάδη, και πες του ότι τον ψάχνουν".
^ Ο Ζαχαριάδης, όμως, είχε προνοήσει και είχε ήδη φύγει. Όταν όμως έμαθαν ότι βρίσκεται στο Μόναχο δεν είχε πλέον κανένα λόγο να κρύβεται. Τους είπε ότι θέλει να φύγει στη Γαλλία. Πήγε στο Παρίσι κι από εκεί με άλλο όνομα ξαναγύρισε στην Ελλάδα, φυσικά όλα αυτά με τη βοήθεια του γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος.
- Ακούστηκε όμως ότι ο Ζαχαριάδης βγήκε από το Νταχάου λίγο πριν την απελευθέρωση. Αυτό ισχύει; Κατηγορήθηκε ότι κάρφωσε κι ότι μ' αυτό τον τρόπο εξαγόρασε την ελευθερία του. Αληθεύουν αυτές οι φήμες;
- Όχι, όχι. Όλα αυτά είναι ασύστολα ψέματα. Ούτε λόγος για κάτι τέτοιο.
- Υπάρχει κάποιος άλλος Έλληνας που να μπόρεσε να βγει από το Νταχάου πριν την απελευθέρωση;
- Όχι. Οι μόνοι που κατάφεραν να δραπετεύσουν ήταν καμιά δεκαριά Ρώσοι. Που πήγαν δεν γνωρίζω. Αυτό, τότε, πρακτικά ήταν αδύνατο. Δεν μπορούσαμε να κινηθούμε ελεύθερα. Δεκάχρονα παιδιά σε ρωτούσαν αν έχεις ταυτότητα. Δεν μπορούσες να πας πολύ μακριά. Τους Ρώσους δεν μπόρεσαν να τους βρουν. Όλους τους άλλους που κατάφεραν να δραπετεύσουν τους έπιασαν αμέσως. Για μας, στο στρατόπεδο, τέτοιου είδους καταστάσεις ήταν μαρτύριο. Κάθε φορά που κάποιος δραπέτευε μας καλούσαν σε αναφορά στο προαύλιο. Μας άφηναν εκεί να στεκόμαστε μέσα στο χιόνι μέχρι να τους πιάσουν. Πολλές φορές αυτό διαρκούσε περισσότερο από είκοσι τέσσερις ώρες. Ήταν πολλοί αυτοί που πέθαιναν από το κρύο και την ορθοστασία. Γι' αυτό λοιπόν καλύτερα να μην επιχειρούσε κανείς κάτι τέτοιο. Άλλωστε, ποιες πιθανότητες είχε να γλιτώσει κάποιος με ξυρισμένο κεφάλι, στολή τρελού και χωρίς να γνωρίζει τη γλώσσα.
Η "αυτοδιοίκηση"
...Οι ναζί έλυσαν εύκολα το πρόβλημα διαχείρισης των εκατοντάδων χιλιάδων κρατουμένων στα στρατόπεδα. Ανέθεσαν την "αυτοδιοίκηση" - ας την πούμε έτσι - στους κρατούμενους. Τους χιλιάδες γραφιάδες Ες-Ες τους έστειλαν στο μέτωπο. Η δουλειά ήταν πολλή. Εισαγωγή κρατουμένων, καταγραφή, αριθμός κράτησης, αφαίρεση των ενδυμάτων και γενικότερου ρουχισμού - ντύσιμο με ριγέ στολές - αφαίρεση παπουτσιών και αντικατάστασή τους με τσόκαρα, μεταφορές κρατουμένων, διαγραφές πεθαμένων και άλλα. Η "αυτοδιοίκηση" στηρίχτηκε στους Γερμανούς κρατουμένους, κυρίως λόγω γλώσσας, αλλά θα έπρεπε να ξέρουν και λίγα γράμματα. Στο Νταχάου, το 80% της αυτοδιοίκησης το κράταγαν οι κομμουνιστές-σοσιαλιστές, δηλαδή οι πρώτοι κρατούμενοι. Από αυτούς πήραν για να βοηθήσουν λόγω πείρας, όταν έγιναν κι άλλα στρατόπεδα.
Οι άνθρωποι της αυτοδιοίκησης κυκλοφορούσαν ελεύθερα σε όλα τα σημεία του στρατοπέδου, ακόμη και στο χώρο της Διοίκησης, αρκεί να φορούσαν ένα από τα περιβραχιόνια που τους παραχωρούσε η Διοίκηση και το οποίο έγραφε: "Όρντνουνγκ Ντίενοτ". Για την τάξη.
Έτσι, αν όχι όλα, τα περισσότερα στρατόπεδα των ναζί ήταν αυτοδιοικούμενα. Οι Γερμανοί κρατούμενοι του στρατοπέδου, πολιτικοί η ποινικοί, είχαν επισκεπτήριο από τους συγγενείς τους, που όμως δεν γινόταν μέσα στο στρατόπεδο, αλλά σε κάποιο οίκημα της κωμόπολης του Νταχάου.
Γεια σας. Μήπως κανείς σας με γνωρίζει;
Στο Νταχάου φτάσαμε στα τέλη Οκτωβρίου του 1943. Ήταν μεσάνυχτα και μας βάλανε να περιμένουμε στη συμβολή δυο κτιρίων. Κρύο τσουχτερό. Ησυχία απόλυτη. Όλο το στρατόπεδο κοιμάται. Το πρωί στις 5.00 η ώρα, μεγάλος σαματάς. Μια τεράστια πλατεία που απλωνόταν μπροστά μας γέμισε με χιλιάδες ανθρώπους.
Η Απέλ-πλατς, η πλατεία, ήταν ο χώρος όπου γίνονταν το προσκλητήριο και όπου συγκροτούνταν τα τμήματα εργασίας για να φύγουν για δουλειά στα εργοστάσια, που όλα ήσαν έξω η γύρω από το στρατόπεδο. Λίγο νωρίτερα μια σκιά μας ζύγωσε. Ήταν ένας άνθρωπος ντυμένος με τα ριγέ ρούχα του στρατοπέδου και στο αριστερό του χέρι είχε περασμένο ένα λευκό περιβραχιόνιο.
Ήμασταν κάπως απόμακρα από τον κυρίως χώρο της Απέλ-Πλατς, που δεν είχε φωτισμό και που το φώτιζαν οι ανταύγειες των φώτων του στρατοπέδου. Θα αναφέρω επί λέξει τη στιχομυθία με αυτό τον άνθρωπο:
-Γεια σας. Μήπως κανείς σας με γνωρίζει;
- Όχι (η απάντηση, μας).
- Ακούστε προσεκτικά. Δεν έχουμε πολύ χρόνο. Εδώ μέσα είναι κόλαση, ατσαλωθείτε για να αντέξετε, μην τα χάσετε, τα μάτια σας ανοιχτά και τα λόγια σας μετρημένα.
Πρώτον, θα δώσετε τα στοιχεία σας. Θα σας ρωτήσουν για το επάγγελμα σας. Για τους εργατοτεχνίτες δεν υπάρχει πρόβλημα. Στους διανοούμενους απευθύνομαι. Εσείς δεν θα πείτε την πραγματική σας απασχόληση (υπάλληλος, δάσκαλος, φοιτητής, κλπ.) αλλά θα βρείτε ένα εργατοτεχνικό επάγγελμα-τσαγκάρης, ράφτης, κουρέας, υδραυλικός. Μην το φοβάστε που δεν έχετε ιδέα από αυτά. Το Μεσημέρι θα σας εξηγήσω. Επιμένω σ' αυτό και το επαναλαμβάνω γιατί βλέπω στα πρόσωπα σας κάποια αμηχανία, κάποια αμφιβολία.
Δεύτερον, αυτοί ξέρουν ότι κάποτε στις νότιες περιοχές της Ευρώπης ενδημονούσε η ελονοσία. Θα σας ρωτήσουν αν παλιότερα η τώρα τελευταία προσβληθήκατε απ' αυτήν. Και στις δυο περιπτώσεις θα απαντήσετε κατηγορηματικά όχι. Τρίτον, πληροφοριακά ρωτάω αν κανένας από σας έχει στο σώμα του κανένα ωραίο και μεγάλο τατουάζ. Δεν έχω άλλο χρόνο, πρέπει να φύγω. Μην ξεχνάτε αυτά που είπα. Για την ώρα γεια σας, θα τα πούμε το μεσημέρι, γυρίζοντας από τη δουλειά. Είμαι ο Νίκος Ζαχαριάδης.
Έτσι γνωρίσαμε τον αρχηγό και γραμματέα του ΚΚΕ.
Γϊ' αυτά που μας συμβούλεψε ο Ζαχαριάδης θα δώσω τώρα μια εξήγηση όπως μας την είπαν και άλλοι φίλοι μας το μεσημέρι που γύρισαν από τη δουλειά. Για μας το κύριο ερώτημα ήταν: Πως ήξερε ο Ζαχαριάδης ότι έφτασαν Έλληνες; Του το είπαν οι Γερμανοί της "αυτοδιοίκησης". Η Διοίκηση, λόγω της περασμένης ώρας, δεν μπορούσε να μας παραλάβει στο στρατόπεδο.
Άλλωστε οι άνθρωποι της "αυτοδιοίκησης" του έδωσαν το περιβραχιόνιο για να μπορέσει να μας ζυγώσει. Ήμασταν σε απαγορευμένη για τους κρατούμενους περιοχή. Για την πρώτη συμβουλή, να δηλώσουν οι διανοούμενοι κάποιο εργατοτεχνικό επάγγελμα, ο Νίκος Ζαχαριάδης κάτι ήξερε, μια και βρισκόταν στο Νταχάου από το 1941. Έτσι είχε αρκετή εμπειρία από τα τεκταινόμενα, που λέμε. Τα εργοστάσια είχαν οργανωθεί όλα, για γρήγορη και μεγάλη απόδοση, με το σύστημα του καταμερισμού εργασίας. Σε όποιο κι αν πήγαινες, όλο και κάποιο πόστο θα βρισκόταν και για σένα. Όσο για τη δουλειά, τη μάθαινες αμέσως γιατί με το σύστημα καταμερισμού εργασίας που επικρατούσε έκανες πάντοτε το ίδιο πράγμα. Και για να εξηγούμαι καλύτερα, αναφέρω την προσωπική μου περίπτωση και ενός νεαρού δικηγόρου - μακαρίτη τώρα - από τη Ναύπακτο.
Επειδή εκείνο τον Οκτώβρη έκανε υπερβολικό κρύο και με τη σκέψη ότι ένα ραφείο δεν μπορεί ποτέ να είναι στο ύπαιθρο, δηλώσαμε ραφτάδες.
Την πρώτη μέρα στη δουλειά και εγώ κι ο φίλος μου Μίμης Γαλάνης φάγαμε ένα χορταστικό σουλτάν-μερεμετ. Από την άλλη μέρα όμως και με τη βοήθεια των συγκροτούμενων πιάσαμε ο μεν Γαλάνης μηχανή για κουμπότρυπες, εγώ μηχανή για κουμπιά, κι ως την απελευθέρωση οι δυο μας κάναμε εκατομμύρια κουμπότρυπες και ράψαμε εκατομμύρια κουμπιά.
Για τη δεύτερη συμβουλή, της ελονοσίας, εξηγούμαι με πραγματικό περιστατικό. Μετά από κάμποσο καιρό, έφεραν καμιά εκαντοπενηνταριά Καλαματιανούς στο Νταχάου. Ήταν σε ώρα εργασίας κι ούτε που τους πήραμε μυρωδιά. Δεν μπορέσαμε να τους προφυλάξουμε. Αποτέλεσμα, πολλοί από αυτούς πέθαναν στα πειράματα για την ελονοσία. Όσο τώρα για το τατουάζ, αν υπήρχε κανένας με κάτι τέτοιο πάνω τον μπορούσε μετά την καταγραφή του να μην περάσει στο κατώφλι του στρατοπέδου και να οδηγηθεί κατευθείαν στο "αναρρωτήριο": μια ένεση φαινόλης, αφαίρεση του κομματιού με το τατουάζ, επεξεργασία στο εργαστήριο κατεργασίας ανθρώπινου δέρματος, και σε λίγες μέρες ένα ωραιότατο αμπαζούρ που θα στόλιζε κάποια γωνιά στο σαλόνι ενός μεγαλοναζί.
Συνάντηση με Έλληνες
Μετά η γνωριμία μας με τον Ζαχαριάδη, κι αφού όλο το στρατόπεδο έφυγε για δουλειά, ασχολήθηκαν με μας. Σε κάποιο γραφείο δώσαμε τα στοιχεία μας, στους κρατούμενους της "αυτοδιοίκησης". Εκεί ήσαν και τρεις-τέσσερις των Ες-Ες, οι οποίοι ασχολούνταν με συγκεκριμένα πράγματα- Κατέγραφαν σε οδοντιατρικές καρτέλες τη θέση των χρυσών δοτών των κρατουμένων, κρατούσαν τα στοιχεία όσων είχαν προσβληθεί από ελονοσία και όσων, κατά την κρίση τους διάπλαση ήταν τέτοια ώστε να χρησιμοποιηθούν σε πειράματα. Γδυθήκαμε, κι όλο το ρουχισμό μας μαζί με τις κουβέρτες και τα προσωπικά μας είδη τα παραδόσαμε στο λογιστήριο. Μας έδωσαν και απόδειξη. Μαζί μ' αυτά όμως παραδώσαμε και τ' όνομα μας, κι εγώ από Τάκης Σωτηριάδης, έγινα 57739. Τις πρώτες μέρες έφαγα αρκετές κατραπακές γιατί δεν ήξερα το νούμερο μου στα γερμανικά, με φώναζαν κι εγώ "τρία πουλάκια κάθονταν". Όλοι μας το πάθαμε αυτό.
Έτσι γυμνοί βαδίσαμε καμιά διακοσιαριά μέτρα και χιόνιζε - και πήγαμε στο ντους. Εκεί μας έντυσαν με τα ριγέ ρούχα της φυλακής και μας έδωσαν και από ένα ζευγάρι σαμπό, παπούτσια με πάνινα ψίδια και ξύλινη σόλα. Στη συνέχεια πήγαμε σ ένα παράπηγμα, "καραντίνα" το λέγανε, όπου βρήκαμε κάποιους Έλληνες, που αμέσως μας κατατόπισαν με τα πιο απογοητευτικά λόγια. Νιώθαμε σαν να μπήκαμε στην κόλαση, αφού έφτανε ως εμάς η μυρωδιά των ανθρώπων που καίγονταν στα κρεματόρια.
Ο Ζαχαριάδης μας επισκεπτόταν σχεδόν καθημερινά. Προσπαθούσε κι αυτός να μην κυριαρχήσει η απογοήτευση και χάσουμε τον έλεγχο. Τα πάντα ήταν αρνητικά. Πουθενά δεν έβλεπες φως.
Τα σαμποτάζ
...Κάποιο πρωινό που γυρνάγαμε από τη δουλειά (δουλεύαμε πάντα νύχτα γιατί την ημέρα απασχολούσαν γερμανίδες εργάτριες) βρήκαμε το ρεύμα κατεβασμένο και από τα ηλεκτροφόρα σύρματα ξεκρεμούσαν κάποιους κρατούμενους που είχαν καεί στην προσπάθεια τους να δραπετεύσουν. Ήταν γύρω στα δεκαεφτά με δεκαοχτώ άτομα. Είχαν τρελαθεί οι καημένοι. Αυτό ήταν συχνό, καθημερινό, μπορώ να πω, φαινόμενο.
Στα εργοστάσια γίνονταν πολλά σαμποτάζ. Υπήρχε στο στρατόπεδο η λεγόμενη "αόρατη επιτροπή", που αποτελούνταν από πολλά μέλη της «Αυτοδιοίκησης»: πιστεύαμε ότι μετείχε και ο Ζαχαριάδης - και τη συγκεκριμένη περίοδο (1943. εκτιμούσε ότι δεν υπάρχει ελπίδα για τους κρατούμενους. Έτσι, τους παρότρυνε να διενεργούν σαμποτάζ όπου είναι δυνατόν πιστεύοντας ότι έτσι προσφέρουμε κι εμείς κάτι από εκεί μέσα. Πρωτοστατούσαν οι Ρώσοι, οι Γάλλοι και οι Πολωνοί αιχμάλωτοι πολέμου.
Διάχυτη είναι η γνώμη ότι κάποια στιγμή θα μας εξοντώσουν μαζικά όλους μαζί.
Θυμάμαι
...Όταν στο προσκλητήριο έλειπε κανείς, όλο το στρατόπεδο ήταν αναγκασμένο με κρύο, χιόνια, πάγους, βροχή να παραμείνει στην πλατεία ώσπου αυτός να βρεθεί. Δεν τους ενδιέφερε αν αργούσαμε να πάμε στη δουλειά. Μια φορά μείναμε εκεί με πάγο επί τρεις ώρες. Λείπανε δυο, που τελικά αποδείχτηκε ότι είχε γίνει λάθος στις μεταβολές. Εκείνο το βράδυ πέθαναν δεκαεφτά άτομα από το κρύο. Οι ναζί τρέμανε στη σκέψη ότι μπορεί κάποιος να δραπετεύσει. Ήτα βέβαια ζήτημα εγωισμού, αλλά κυρίως δεν θέλανε να μαθευτεί τι γίνεται μέσα στα στρατόπεδα όπου είχαν κλείσει κατά χιλιάδες αιχμαλώτους πολέμου γι να δουλεύουν στην πολεμική βιομηχανία. Υπήρχε η φήμη ότι παλαιότερα είχ γίνει προσκλητήριο που κράτησε τριάντα έξι ώρες μες στο χειμώνα και είχα πεθάνει χίλιοι εφτακόσιοι άνθρωποι.
Οι νεκροί των ιατρικών πειραμάτων
Τα πειράματα! Αυτοί που χρησιμοποιούνταν σε πειράματα νια την ελονοσία πέθαιναν, υποθέτω, γλυκά και ήρεμα. Σε κάποια φάση που τους έδιναν υπερβολική δόση φαρμάκου η προχωρούσαν σε αλλαγή, σκόλαγαν. Ίσως και να υπέφεραν, δεν μπορώ να το ξέρω γιατί δεν είμαι γιατρός.
Οι άλλοι όμως με την κατάψυξη και την πίεση πρέπει να υπέφεραν πολύ. Πολλά πειράματα έκαναν στις αρχές του1944. Όταν βλέπαμε να μπαίνουν στο στρατόπεδο αξιωματικοί γιατροί της αεροπορίας - κάθε τρεις-τέσσερις μέρες -σήμαινε πως είχαμε πειράματα. Μας έβγαζαν υποχρεωτικά όλους έξω στην πλατεία, κι αυτοί κυκλοφορούσαν ανάμεσα μας, επέλεγαν τα άτομα, έπαιρναν τους αριθμούς τους και μετά από λίγο τα καλούσαν από τα μεγάφωνα του στρατοπέδου να παρουσιαστούν στη Διοίκηση, και δεν τους ξαναβλέπαμε.
Μια και μοναδική φορά είδα τέτοιους νεκρούς. Συνήθως όταν τους πέρναγαν για το κρεματόριο τους σκέπαζαν. Αυτή τη φορά δεν ήταν καλά σκεπασμένοι και είδα τα πρόσωπα δυο από αυτούς. Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την εικόνα. Τα μάτια πεταγμένα προς τα έξω τα αίματα, σαν δάκρυα, στα μάτια τους, αίματα από τις μύτες και τα αυτιά τους. Φοβερή εικόνα.
"Μη βάλετε κονσέρβα στο στόμα σας"
... Θυμάμαι την τελευταία συμβουλή του Νίκου Ζαχαριάδη. Την πρώτη μέρα της απελευθέρωσης μας έδωσαν για φαγητό κονσέρβες κρέας και ψωμί. Αυτά ήταν από γερμανικές αποθήκες. Οι Αμερικανοί είχαν μαζί τους μόνο ξηρά τροφή - προκεχωρημένα τμήματα ήταν - δεν μπορούσαν να θρέψουν τόσες χιλιάδες κόσμο. Τις αποθήκες αυτές τις γνώριζαν οι κρατούμενοι που φόρτωναν και ξεφόρτωναν τις κονσέρβες. Μας έδωσαν λοιπόν κονσέρβες. Τρέχοντας ο Ζαχαριάδης ήρθε και μας είπε να μη βάλουμε κονσέρβα στο στόμα μας. Δώστε το κρέας και πάρτε το ψωμί, μας είπε. Και θα περάσουν πολλές μέρες μόνο με ψωμί και νερό. Την άλλη μέρα πήγαινες στις τουαλέτες και νόμιζες ότι βρίσκεσαι σε σφαγείο.
Εκείνες τις μέρες πέθαναν περισσότεροι από δυο χιλιάδες άτομα.

Αναφορά στους έλληνες κρατουμένους και στο Νίκο Ζαχαριάδη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης στο Νταχάου

Οι παρακάτω εικόνες είναι από φωτογραφικό αφιέρωμα που υπάρχει στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου και στο οποίο υπήρξε φυλακισμένος ο σ. Νίκος Ζαχαριάδης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα στοιχεία για τη ζωή του είναι ψευδή.

Το δεύτερο γράμμα του σ. Ζαχαριάδη

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 07.07.1946

Το δεύτερο γράμμα του σ. Ζαχαριάδη

Το γράμμα του σ. Ζαχαριάδη για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο έχει και την προϊστορία του. Στις αρχές του 1940 ο Μανιαδάκης μετέφερε το  σ. Ζαχαριάδη απ' την Κέρκυρα στη Γενική Ασφάλεια της Αθήνας, τόσο γιατί νόμιζε ότι έτσι θα κλόνιζε πιο εύκολα τους φυλακισμένους στην απομόνωση της Κέρκυρας όσο και για να τον έχει και παρακολουθεί τις κινήσεις του από πιο κοντά. Το Σεπτέμβρη του 1940 ο Μανιαδάκης έδωσε δήθεν εν αγνοία του τη δυνατότητα στο σ. Ζαχαριάδη να επικοινωνήσει με την προσωρινή διοίκηση του ΚΚΕ.  Στη Διοίκηση αυτή βρισκόντανε και ο Γιάννης Μιχαηλίδης μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ από παλιά και που είχε φύγει απ' τη Κέρκυρα με δήλωση. Τη δήλωση αυτή την έκανε με εντολή των σ. Ζαχαριάδη, Παρτσαλίδη και του Νεφελούδη για να βγει και ξεσκεπάσει το χαφιέ Δαμιανό Μάθεση που λυμαινότανε το Κόμμα. Μα και ο Γιάννης Μιχαηλίδης πρόδωσε την αποστολή που του είχε ανατεθεί κι έγινε κι αυτός όργανο του Μανιαδάκη. Αυτόν λοιπόν θέλησε να χρησιμοποιήσει τώρα ο Μανιαδάκης για να «ψωνίσει» το σ. Ζαχαριάδη που τον κρατούσε σε απομόνωση στα κρατητήρια της Γενικής Ασφάλειας. Ο Μανιαδάκης έδωσε έτσι τη δυνατότητα στο Μιχαηλίδη με δήθεν συμπαθούντες αστυφύλακες να συνδεθεί με το σ. Ζαχαριάδη.

Ο σ. Ζαχαριάδης από την πρώτη στιγμή ζήτησε τα έντυπα της Προσωρινής Διοίκησης είδε ότι διαστρεβλώνεται κατάφωρα φιλομεταξικά η κομματική γραμμή και αποφάσισε, ξέροντας ότι η όλη δουλειά βρίσκεται στα χέρια του Μανιαδάκη, να χρησιμοποιήσει τη μόνη δυνατότητα που υπήρχε για να δοθεί στο ΚΚΕ σωστή γραμμή. Ο σ. Ζαχαριάδης παρά την εμμονή της Προσωρινής Διοίκησης δε σύστησε ποτέ στο Κόμμα να αναγνωρίσει την Π.Δ. σαν τη νόμιμη καθοδήγηση του ΚΚΕ. Αρνήθηκε κατηγορηματικά να βοηθήσει οργανωτικά την Π.Δ. συνδέοντάς την με πρόσωπα  κλπ που ακόμα δεν είχαν πιαστεί και που αυτός γνώριζε. Παρά την επιμονή της Π.Δ. ο σ. Ζαχαριάδης αρνήθηκε να τη συνδέσει με το Γληνό, που τότε ήταν έξω και απέφευγε την Π.Δ.

Ο σ. Ζαχαριάδης έστειλε από την αρχή στην Π.Δ. ένα σχέδιο οργανωτικής απόφασης και πρότεινε στη Π.Δ. να τη δημοσιεύσει σαν δική της απόφαση. Στο σχέδιο εκείνο λεγότανε ότι επειδή ο χαφιεδισμός στο Κόμμα είχε σμπαραλιάσει τη παλιά κομματική καθοδήγηση και απ' την πλευρά αυτή είχε δημιουργηθεί μια ανώμαλη κατάσταση στο ΚΚΕ, μέχρις ότου εγκατασταθεί μια νόμιμη καθοδήγηση στο κόμμα θάπρεπε η κάθε τοπική κομματική οργάνωση να αποκτήσει οργανωτική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία, να μην υπάγεται οργανωτικά σε καμιά κεντρική καθοδήγηση και να συνδέεται μ' αυτή μόνο πολιτικά, εφαρμόζοντας την πολιτική γραμμή που αυτή έδινε μόνον εφ' όσον θα τη θεωρούσε σωστή.

  Η Π.Δ. δε δημοσιέψε το σχέδιο αυτό. Όταν ο σ. Ζαχαριάδης επέμεινε προσποιήθηκε ότι τόχασε, ότι δεν το πήρε. Ο σ. Ζαχαριάδης έστειλε αντίγραφο, μα πάλι η Π.Δ. έκανε τα ίδια. Ήταν ολοφάνερο τι παιχνίδι παιζότανε. Στο μεταξύ ο Μανιαδάκης έπαιζε και άλλα κόλπα. Έπιασε μια μέρα 5-6 από τους μεγαλοδηλωσίες (Κλάρα, Σητοκωνσταντίνου, Φλωκίδη κλπ) και μαζί τους και το Μιχαηλίδη που τον έβαλε στο κελί δίπλα στο σ. Ζαχαριάδη. Ο Μιχαηλίδης επικοινώνησε με το μορς με το σ. Ζαχαριάδη. Όταν ο Μιχαηλίδης δεν απάντησε σε ορισμένα συγκεκριμένα ερωτήματα του σ. Ζαχαριάδη αυτός του είπε ανοιχτά ότι λέρωσε τη φωλιά του, ότι πουλήθηκε στο Μανιαδάκη και σταμάτησε τη συνομιλία. 

Όταν ο Μανιαδάκης κατάλαβε ότι τόσο με τη δημοσίευση του ανοιχτού γράμματος της 31/10/40 όσο και με τη «μηχανή» της επικοινωνίας η διχτατορία ζημίωνε και το ΚΚΕ κέρδιζε σταμάτησε τη «μηχανή» και μετέφερε το σ. Ζαχαριάδη σε ειδικό κρατητήριο στο τμήμα Αλλοδαπών (Ανώτατη Εμπορική Σχολή) σε ολοκληρωτική απομόνωση απ' οπού τον παρέδωσαν στη Γκεστάπο στις 20/5/41 που τον έστειλε την ίδια μέρα αεροπορικώς στη Γερμανία.

Η  ΠΟΡΕΙΑ   ΤΟΥ   ΠΟΛΕΜΟΥ

Όταν ο σ. Ζαχαριάδης στις αρχές του Νοέμβρη 1940 πείστηκε οριστικά ότι ο Γιάννης Μιχαηλίδης είχε προδώσει την αποστολή που του είχαν αναθέσει οι σύντροφοι της Κέρκυρας και ότι η χαφιέδικη Προσωρινή Διοίκηση πλαστογράφησε τη γραμμή του [του σ. Ζαχαριάδη]. Ακόμη ότι η χρησιμοποίηση κι αυτού του «Ριζοσπάστη» της χαφιέδικης διοίκησης για σωστή πολίτικη διαφώτιση γινότανε πολύ δύσκολη ή και αδύνατη. Τότε αποφάσισε να καταγγείλει ανοιχτά το χαφιεδισμό του Μιχαηλίδη και Σία. Έδωσε λοιπόν το γράμμα αυτό γραμμένο σε πανί στο ποιητή Λιανόπουλο που τότε κρατιόταν στη Γενική Ασφάλεια για να το μεταβιβάσει στους κομμουνιστές φοιτητές που θα το τύπωναν και θα το κυκλοφορούσαν. Τα πράγματα έδειξαν αργότερα ότι ο Λιανόπουλος ήταν χαφιές. Να το γράμμα:

Για την Κομμουνιστική Φοιτητική Οργάνωση (Κ.Κ.Ε. και Ο.Κ.Ν.Ε.)

Αγαπητοί σύντροφοι

Έχω για σας μια παράκληση. Να τυπώστε, μοιράστε, τοιχοκολλήστε στην Αθήνα – Πειραιά – Θεσσαλονίκη αν είναι μπορετό σ' όλη τη χώρα και στο μέτωπο το παρακάτω γράμμα μου. Κρατάτε ψηλά τη σημαία του ΚΚΕ και συνεχίστε με πιο μεγάλη ορμή την πολίτικη και οργανωτική σας δουλειά. Ζήτω το ΚΚΕ και η ΚΔ.

Αθήνα 15 Γενάρη 1941

                           Ν. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ

Για όλα τα μέλη και στελέχη των Οργανώσεων του Κ.Κ.Ε. (Ε.Τ.Κ.Δ)
και της Ο.Κ.Ν.Ε. (Ε.Τ.Κ.Δ.Ν)

Το γράμμα μου αυτό το γράφω γιατί παρουσιάστηκε μια βασική ριζική διαφωνία μου με τη προσωρινή διοίκηση που παρουσιάζεται σαν εκπρόσωπος του ΚΚΕ. Από τον Σεπτέμβρη του 1940 είχα δεχτεί την πολιτική μόνο συνεργασία με τη Π.Δ. (παρά τους σοβαρούς δισταγμούς μου) γιατί είχα εμπιστευθεί σ' έναν παλιό σύντροφο να καθαρίσει το ΚΚΕ απ' την χαφιέδικη σφηκοφωλιά του Μανιαδάκη – Παπαγιάννη.

Από τη πρώτη στιγμή είχα παρατηρήσει σοβαρά λάθη στη πολίτικη γραμμή της Π.Δ. που αυτή παρά τις υποδείξεις μου αρνήθηκε να τα διορθώσει όπως δε δέχτηκε και άλλες υποδείξεις μου. Η βασική όμως διαφωνία μας που θ' αναφέρω πιο κάτω με αναγκάζει να μιλήσω ανοιχτά. Το γράμμα μου που δημοσιεύτηκε στις εφημερίδες στις 2/11/40 αποβλέπει στα παρακάτω : 1) Να δώσει έγκυρη ενιαία κατεύθυνση στους κομμουνιστές όλης της χώρας, 2) Να κινητοποιήσει το λαό στην αντιφασιστική εξόρμηση για την Εθνική Ανεξαρτησία και Λευτεριά, 3) Ν' αποκαταστήσει στο εσωτερικό τις λαϊκές ελευθερίες, μια λαϊκή αντιπλουτοκρατική πολιτική, 4) Να κάμει το πόλεμο εθνικό αντιφασιστικό αντιιμπεριαλιστικό με βασικό και μοναδικό σκοπό την εξασφάλιση της Εθνικής μας Ανεξαρτησίας, της Ειρήνης και ουδετερότητάς μας έξω απ' το γενικό ιμπεριαλιστικό πόλεμο. Αυτό θα μπορούσαμε να το επιτύχουμε μόνο μ' ένα ολόπλευρο προσανατολισμό στην ΕΣΣΔ και μια πραγματική βαλκανική συνεργασία. Ο Μεταξάς από την πρώτη στιγμή έκανε το αντίθετο, έκανε φασιστικό καταχτητικό πόλεμο. Ενώ αφού διώξαμε τους Ιταλούς από την Ελλάδα βασική προσπάθειά μας έπρεπε να είναι να κάνουμε μια ξεχωριστή έντιμη και δίχως παραχωρήσεις Ελληνοϊταλική ειρήνη πράγμα που μπορούσε να γίνει με τη μεσολάβηση της ΕΣΣΔ, η μοναρχοφασιστική διχτατορία συνέχισε τον πόλεμο για λογαριασμό όχι του λαού της Ελλάδας μα της πλουτοκρατίας και του αγγλικού ιμπεριαλισμού. Μετά το διώξιμο δε των Ιταλών από την Ελλάδα το αίμα των φαντάρων μας χύνεται άδικα, σήμερα δε ο εγγλέζικος ιμπεριαλισμός εισπράττει σε αίμα των παιδιών της Ελλάδας τους τόκους των κεφαλαίων που ξόδεψε στα 1915-36 για την παλινόρθωση του Γεωργίου και την εγκαθίδρυση της μοναρχοφασιστικής διχτατορίας του Μεταξά. Αφού δε ο Μεταξάς αρνείται ν' αποκαταστήσει τις ελευθερίες του λαού, να εξασφαλίσει την ειρήνη της Ελλάδας και κάνει πόλεμο καταχτητικό ιμπεριαλιστικό που όλα του τα βάρη τα πληρώνει ο λαός παραμένει ο Μεταξάς κύριος εχθρός του λάου και της χώρας. Η ανατροπή του είναι το πιο άμεσο  και ζωτικό συμφέρον του λαού μας. Λαός και στρατός πρέπει να πάρουνε στα χέρια τους τη διαχείριση της χώρας και του πολέμου με σκοπό Ειρήνη, Εθνική Ανεξαρτησία, εσωτερικό αντιφασιστικό αντιπλουτοκρατικό λαϊκό καθεστώς, ολόπλευρη προσέγγιση προς την ΕΣΣΔ και βαλκανική συνεργασία με βάση την ειρηνική λύση των εσωβαλκανικών διαφορών. Όλες τις απόψεις μου αυτές τις ανέπτυξα σ' ένα ανοιχτό γράμμα κι ένα σχέδιο απόφασης που στις 22/11/40 έστειλα στη Π.Δ. Αυτή αρνήθηκε να το δεχτεί και να το δημοσιέψει αναπτύσσοντας μια καθαρή σοσιαλπατριωτική επιχειρηματολογία που έχει αυτή τη βάση.

Ο πόλεμος της Ελλάδας εναντίον της Ιταλίας στην Αλβανία είναι παρόμοιος με τον πόλεμο της ΕΣΣΔ – Φιλανδίας και ότι ο Μεταξάς είναι ο πρωτεργάτης στον παγκόσμιο αντιφασιστικό αγώνα. Έτσι η Π.Δ. θέλει να υποδουλώσει ολοκληρωτικά το ΚΚΕ στη μοναρχοφασιστική διχτατορία αντί να οργανώσει την ανατροπή της. Έτσι η Π.Δ. και το ανοιχτό γράμμα μου της 2/11/40 (που ακέραια την ευθύνη του την έχω εγώ μπροστά στο ΚΚΕ και στην ΚΔ) το καταντά ένα καθαρό σοσιαλπατριωτικό ντοκουμέντο που πάει να λερώσει την τιμή του ΚΚΕ. Αυτή είναι η διαφωνία μου και η στάση της Π.Δ. Έτσι πίσω απ' τη στάση αυτή καθαρίζει ολότελα και τούτο ότι η Π.Δ. είναι δημιούργημα και όργανο του Μανιαδάκη και ότι ο Γιάννης Μιχαηλίδης (ή Ψηλός, Κατσαναίβης, Κάμος) πρόδωσε την εντολή που είχε να καθαρίσει το ΚΚΕ απ' την σπείρα του Μάθεση πουλήθηκε στη μοναρχοφασιστική διχτατορία. Ύστερα από όλα αυτά η στάση όλων των μελών και στελεχών οργανώσεων του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ μέσα στη χώρα και το μέτωπο πρέπει να είναι αυτή. Ο λαός της Ελλάδας υπερασπίζει στον πόλεμο αυτό μόνο την Εθνική του Ανεξαρτησία. Είναι ξένος ενάντια στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο Αγγλίας – Γερμανίας και  Σία. Θέλει χωριστή έντιμη άμεση ειρήνη με τη μεσολάβηση της ΕΣΣΔ. Αναγνωρίζει την αρχή της αυτοδιάθεσης μέχρι αποχωρισμού για όλους. Θέλει την ελευθερία του, τη δουλειά του, την επικράτηση της θέλησής του που του πνίγει ο Μεταξάς. Εξωτερικά συμμαχία με την ΕΣΣΔ και αληθινή βαλκανική συνεννόηση. Οι λαοί και φαντάροι της Ελλάδας και Ιταλίας δεν είναι εχθροί μα αδέλφια και η συναδέλφωσή τους στο μέτωπο θα σταματήσει τον πόλεμο που κάνουν οι εκμεταλλευτές νεοαποικιοκράτες τους. Για να γίνουν όλα αυτά λαός και στρατός πρέπει ν' ανατρέψουν τη μοναρχοφασιστική διχτατορία του Μεταξά που είναι ο κύριος και βασικός εχθρός τους και να εγκαθιδρύσουν τη λαϊκή αντιφασιστική κυβέρνηση. Για να μπορεί ένας λαός να κρατά την Εθνική λευτεριά πρέπει να είναι και εσωτερικά λεύτερος. Λαός εσωτερικά σκλάβος δε θάναι άξιος να κρατήσει και την Εθνική του Ανεξαρτησία και κάθε νίκη του εσωτερικού του τυράννου θα δυναμώνει τη σκλαβιά του.

Αυτός είναι σήμερα ο δρόμος του ΚΚΕ. Κάθε μέλος και στέλεχος οργάνωσης αυτή τη γραμμή πρέπει να μπάσει στις μάζες και οργανώνοντάς τες γύρω από αυτή θα την επιβάλει νικηφόρα. Ακόμα μη ξεχνάτε ούτε στιγμή τους φυλακισμένους και εξόριστούς μας. Στην Κέρκυρα κάθε στιγμή η ζωή των καλύτερων παιδιών μας Νεφελούδη, Σιάντου, Παρτσαλίδη και τόσων άλλων είναι σε άμεσο κίνδυνο από το μαχαίρι του Μεταξά και τις μπότες του Μουσολίνι. Εγώ είμαι γερός και καλά. Όλη μου η σκέψη και η καρδιά μου είναι στο Κόμμα όπως και η ζωή μου είναι δοσμένη σ' αυτό.

Ζήτω  το ΚΚΕ

Ζήτω η ΚΔ

Αθήνα   κρατητήρια Γενικής Ασφάλειας 15/1/41    

Γεια – Χαρά

ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ

Εθνικό εγερτήριο σάλπισμα!

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ, 30 Του Γενάρη 1946

ΕΘΝΙΚΟ  ΕΓΕΡΤΗΡΙΟ  ΣΑΛΠΙΣΜΑ!

Είναι δύσκολο και να φανταστεί κανένας μεγαλύτερο για ένα «κυρίαρχο» κράτος εθνικό εξευτελισμό απ' αυτόν που παθαίνει η Ελλάδα ύστερα απ' το Δεκέμβρη του 1944 – δηλαδή ύστερα απ' την ένοπλη αγγλική επέμβαση εναντίον της ελληνικής Δημοκρατίας – μα κυρίως τώρα με την κυβέρνηση του Παλαιουδημοκρατικού Κέντρου. Ο εξευτελισμός αυτός είναι ολόπλευρος και οικτρός. Η κυβέρνηση κάνει ότι μπορεί για να αυτοκαταρρακώνεται. Με το εξάμβλωμα της καινούργιας οικονομικής συμφωνίας που σκάρωσε. Με το αίσχος της Καλαμάτας, όπου δεν πιάστηκε ούτε ένας και όπου δεν πήγε ούτε ο υπουργός της για τη Δημόσια Τάξη, ενώ, αντίθετα, τρέχει στη Θεσσαλονίκη και τη Μακεδονία για να οργανώσει εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον των εθνικών αγωνιστών! Με τη προχθεσινή απόδραση των δοσίλογων της Καλλιθέας! Με όλα της τα έργα. Μα πρώτ' απ' όλα με τη θέση στο ζήτημα της εθνικής μας ανεξαρτησίας που και αυτή με τη σειρά της την πουλά.
Ουσιαστικά μα και τυπικά δε μπορεί να γίνεται λόγος για ελληνική εθνική ανεξαρτησία και δημοκρατική λευτεριά. Ο παλιός ελληνικός πολιτικός κόσμος, αυτός που πάντα υπηρέτησε δουλικά τους ξένους εκμεταλλευτές και πληρώθηκε απ' αυτούς. Αυτός που πάντα πούλησε την Ελλάδα στους ξένους. Αυτός που γέννησε και γαλούχησε την ξενοκίνητη 4η Αυγούστου. Αυτός που στο καιρό της χιτλεροφασιστικής κατάχτησης γονάτισε, συνθηκολόγησε, υποτάχθηκε και συνεργάστηκε με τον εχθρό. Αυτός που είναι ο μοναδικός εσωτερικός υπεύθυνος για το μεταδεκεμβριανό κατάντημα και ξεπεσμό μας. Αυτός πούλησε και τώρα, για μια ακόμα φορά, την εθνική τιμή και ανεξαρτησία της Ελλάδας, αυτός κατακουρέλιασε πάλι την εθνική μας αξιοπρέπεια. Και αυτός παρέδωσε και εξευτέλισε και αρνήθηκε και απεμπόλησε όλα όσα κέρδισε και κατάχτησε ο λαός με τόση θυσία, πόνο, βάσανο, ηρωισμό και αίμα στα πέντε χρόνια 1940-45. Οι μεσίτες προαγωγοί και μαυραγορίτες της εθνικής μας υπόστασης και υπόληψης, οι έμποροι και κάπηλοι του ρωμέϊκου, ξαναβουτούν τη χώρα στην ατίμωση, τον εξευτελισμό και τη δουλεία. Τη σκλαβιά : εθνική, οικονομική, πολιτική, κοινωνική, πνευματική, ηθική.

Τα άγια των αγίων του νεοελληνικού έθνους κυλιένται στο βούρκο του δρόμου, στη λάσπη του δουλοπάζαρου.

Η πιο υψηλή εθνική επιταγή προστάζει κατηγορηματική και αμείλικτη στον κάθε τίμιο Έλληνα, στον κάθε πατριώτη. Ψηλά τη σημαία της εθνικής τιμής, λευτεριάς και ανεξαρτησίας. Πάλη δίχως δισταγμό, επιφύλαξη, χωρίς να λογαριάζουμε κόπους και θυσίες, μέχρις ότου αποκτήσουμε άσπιλη, αμόλυντη και ολοκληρωτική την εθνική τιμή, λευτεριά και ανεξαρτησία.
Αυτό είναι σήμερα το καινούργιο, το πρωταρχικό και το μοναδικό – γιατί όλα τα άλλα υποτάσσονται σ' αυτό – εθνικό εγερτήριο σάλπισμα !

*  *  *

Απ' την απελευθέρωση και δω και ιδιαίτερα απ' το Δεκέμβρη του 1944 και ύστερα η αγγλική ένοπλη και βίαιη στρατιωτική κατοχή έχει μεταβάλει την Ελλάδα σε αγγλικό εξάρτημα, ουσιαστικά σε αγγλική αποικία. Το «δικαίωμα» για στρατιωτική κατοχή το πήραν οι Άγγλοι με τη δύναμη των όπλων αφού ματοκύλισαν το λαό και σύντριψαν την αντίσταση του Δεκέμβρη.

Το δικαίωμα αυτό δεν τους τόδινε ούτε η συμφωνία της Γκαζέρτας, μια συμφωνία που θα πρέπει εδώ να το πούμε δίχως δισταγμό, δε θάπρεπε πότε να υπογραφεί γιατί στρεφόταν ενάντια στα λαϊκά και εθνικά συμφέροντα και υποβοηθούσε μόνο ύποπτους και ξενικούς σκοπούς. Το «δικαίωμα» κατοχής, που οι Άγγλοι μας επέβαλαν με τη βια των όπλων, τους το αναγνωρίσαν και το επαύξησαν μόνον οι ξενόδουλες μεταδεκεμβριανές κυβερνήσεις. Μα όλους τους ξεπέρασε ο κ. Σοφούλης. Σε στιγμή που το ζήτημα για την εθνική μας ανεξαρτησία έγινε πια παγκόσμιο, αυτός, χέρι-χέρι με τους προδότες του Μαύρου Μετώπου, κάνει όλα όσα μπορεί για να βοηθήσει και στηρίξει και δικαιώσει τους Άγγλους αφέντες στην Ελλάδα χωρίς νάχει κανένα δικαίωμα γιατί δεν εκπροσωπεί το λαό ούτε και εκφράζει τη θέλησή του. Διορίστηκε απ' τους Άγγλους και ενεργεί σα δικό τους κινούμενο και απ' τη πρώτη μέρα έκανε όλα όσα περνούσαν απ' το χέρι του για ν' αποδείξει πως δεν έχει καμιά σχέση με το λαό και ότι σε όλα ενεργεί εναντίον του. Έξω όμως απ' τις πασίγνωστες αυτές διαπιστώσεις, οι προχθεσινοβραδυνές δηλώσεις του κ. Σοφούλη παρουσιάζουν και ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Ο κ. πρωθυπουργός μας είπε: «Η παραμονή των Άγγλων στην Ελλάδα οφείλεται αποκλειστικώς και μόνον εις λόγους εσωτερικής ασφαλείας και αποτελεί την μεγαλυτέραν εγγύησιν δια την τάξιν και ασφάλειαν» και πρόσθεσε: «οι Άγγλοι θα μείνουν εδώ μέχρις ότου αποκατασταθή πλήρης τάξις εις την χώραν».

Με τις δηλώσεις του αυτές ο κ. Σοφούλης

1) Έρχεται σε πλήρη αντίθεση με επανειλημμένες επίσημες και ανεπίσημες αγγλικές δηλώσεις ότι δεν ανακατεύονται πια (αυτό το «πια» πρέπει να σημαίνει: ύστερα απ' τον Δεκέμβρη!) σε όσα γίνονται στην Ελλάδα. Ο κ. Σοφούλης λέει τ' αντίθετο: ότι, δηλαδή, ο κύριος παράγοντας για όσα γίνονται στην Ελλάδα είναι ο εγγλέζικος.
2) Ο κ. Σοφούλης έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την επίσημη δήλωση του κ. Μακ Νηλ ότι η μοναδική επιδίωξη της Αγγλίας είναι να κρατά την Ελλάδα γερά γιατί αν θα τη χάσει θα χάσει και την Ιταλία και την Τουρκιά, δηλαδή ολόκληρη τη μεσογειακή της θέση. Ώστε λόγοι εξωτερικοί και όχι εσωτερικοί επιβάλλουν, κατά τον κ. Μαν Νηλ, την εδώ παρουσία των Άγγλων.
3) Όταν ο κ. Σοφούλης λέει ότι «η παραμονή των Άγγλων στην Ελλάδα οφείλεται αποκλειστικώς και μόνον σε λόγους εσωτερικής ασφαλείας και αποτελεί την μεγαλυτέραν δια την τάξιν και ασφάλειαν εγγύησιν» και ότι «θα μείνουν εδώ μέχρις ότου αποκατασταθή πλήρης τάξις εις την χώραν» ομολογεί ότι ύστερα από δεκαπεντάμηνη αγγλική κατοχή και «εγγύηση» δεν υπαρχή τάξη στη χώρα. Ομολογεί, δηλαδή, ότι οι Άγγλοι δεν αποτελούν εγγύηση για ν' αποκατασταθεί τάξη και ασφάλεια μια και δεκαπέντε τώρα μήνες αποτυγχάνουν. Όταν ακόμα σκεφτούμε ότι δεκαπέντε τώρα μήνες οι Άγγλοι δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά εξοπλίζουν και στηρίζουν τη μοναρχοφασιστική δολοφονική τρομοκρατία, θα δούμε ποια πραγματικά «εγγύηση» μας προσφέρουν.
4) Ο κ. Σοφούλης επιβεβαιώνει με τις δηλώσεις του τις διαπιστώσεις μας ότι την κύρια και πρωταρχική ευθύνη για όλη μας την εσωτερική κατάσταση και για όλες τις μοναρχοφασιστικές δολοφονίες τη φέρνουν οι Άγγλοι, μια και αυτοί αποτελούν «την μεγαλυτέραν εγγύησιν δια την τάξιν και ασφάλειαν».
5) Ο κ. Σοφούλης όταν λέει ότι η παραμονή των Άγγλων οφείλεται ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΩΣ σε λόγους εσωτερικής ασφάλειας, καταρρακώνει και ανατρέπει τον ισχυρισμό του Μαύρου Μετώπου ότι και εξωτερικοί λόγοι επιβάλλουν την παραμονή των Άγγλων.
6) Ο κ. Σοφούλης έρχεται ακόμη σε αντίθεση και με τον κ. Νόελ Μπαΐκερ, γιατί ενώ ο πρώτος δηλώνει ότι «οι Άγγλοι αποτελούν την μεγαλυτέραν εγγύησιν δια την τάξιν και ασφάλειαν», ο κ. Νόελ Μπαΐκερ, που σκόπιμα διαστρεβλώνει τα πράματα όταν μιλά για «ένοπλες συμμορίες τόσον της αριστεράς όσον και της δεξιάς», πάει να συγκαλύψει τις ευθύνες των Άγγλων λέγοντας ότι στην Καλαμάτα «τα βρετανικά στρατεύματα δεν αναμίχθησαν, θα έπραττον όμως τούτο εάν εζητείτο»! Από ποιον όμως; Απ' τους χίτες είτε τους κρυπτοχίτες;
7) Ακόμα τόσο ο κ. Σοφούλης όσο και ο  κ. Νόελ Μπαΐκερ έρχονται σε αντίθεση με τον υπουργό των Στρατιωτικών κ. Μανέττα. Ο κ. Μανέττας αποκαλύπτει ότι η δουλειά και παραμονή της αγγλικής στρατιωτικής αποστολής στην Ελλάδα δε στηρίζεται σε κανένα νόμο, άρα είναι παράνομη και όχι παράγοντας τάξις και ησυχίας όπως λέει ο κ. Σοφούλης. Ακόμα ο κ. Ρόλλιγκς, αρχηγός της αποστολής αυτής, επεμβαίνει αυτόβουλα και αυθαίρετα στο έργο της στρατιωτικής διοίκησης.

Ο κ. Σοφούλης δε βλέπει τέτοιες επεμβάσεις (!) ενώ ο κ.  Μπαΐκερ ισχυρίζεται ότι επεμβάσεις γίνονται μόνον όταν ζητούνται (!!). Απ' τις δηλώσεις του κ. Μανέττα βγαίνει με θετικά και αδιαμφισβήτητα στοιχειά ότι όσα λεν και οι δυο δεν ανταποκρίνονται στην αλήθεια και στα γεγονότα.
Κι αν ο κ. Σοφούλης στις δηλώσεις του προσθέτει ότι «αι βρετανικαί αρχαί, πολιτικαί ή στρατιωτικαί, δεν επεμβαίνουν εις την διακυβέρνησιν της χώρας» και αν λέει «επίστευα άλλοτε τα περί επεμβάσεων ενώ τώρα επείσθην ότι ουδεμία επέμβασις γίνεται», εδώ η ταπείνωση φτάνει και στη γελοιοποίηση. Γιατί ο κ. Σοφούλης όχι μόνον αρνιέται τον εαυτό του, τους αντιπροέδρους και τους υπουργούς του που τόχουν πει και ξαναπεί πως οι «Άγγλοι δεν μας αφήνουν να κάνουμε τίποτα», μα και διαψεύδεται απ' το Συμβούλιο Επικρατείας που με την απόφασή του 513/1945 διαπίστωσε επίσημα ότι οι Άγγλοι επεμβαίνουν καταρρακώνοντας την έννοια της εθνικής μας κυριαρχίας.

*  *  *

Το συμπέρασμα είναι: Μια και δεν υπάρχουν εξωτερικοί λόγοι και μια και εσωτερικά απέτυχαν τόσο οικτρά, ποιος ο λόγος να μένουν οι Άγγλοι στην Ελλάδα;

Για να διαιωνίζεται η εσωτερική αναρχία και το χάος και να μπορεί το Μαύρο Μέτωπο με λεύτερα χέρια να δολοφονεί και να συνωμοτεί εναντίον της εσωτερικής τάξης, ησυχίας και δημοκρατίας και της εξωτερικής – βαλκανικής και ευρωπαϊκής – ασφάλειας και ειρήνης;

Σήμερα, ύστερα από δεκαπέντε μήνες πείρα που συγκεντρώσαμε απ' την εγγλέζικη κατοχή και τη μεταδεκεμβριανή κακοδαιμονία, για τον κάθε εργαζόμενο Έλληνα το πόρισμα είναι καθαρό: Να φύγουν αμέσως οι Άγγλοι για να βρούμε και δούμε ομαλότητα, τάξη, ησυχία, ειρήνη, ανοικοδόμηση. Να φύγουν πρώτ' απ' όλα στρατιωτικά μα και πολιτικά, οικονομικά και να πάρουν μαζί και όλα τα λίγο είτε πολύ μυστικά πρακτορεία τους, ξενοφερμένα και ντόπια.

Αυτή είναι σήμερα η μοναδική εθνική θέση. Όσοι σκύβουν το κεφάλι, έτσι είτε αλλιώς, μπροστά στους Άγγλους, αυτοί προδίδουν. Και όταν το Μαύρο Μέτωπο διαλαλεί ότι θέλει τους Άγγλους στα ελληνικά σύνορα, ομολογεί έτσι ξετσίπωτα ότι επιβουλεύεται τη βαλκανική ειρήνη και οργανώνει με το γνωστό τυχοδιωκτισμό και την αγυρτεία, που το χαρακτηρίζουν, πολεμικές περιπέτειες. Αυτός ίσως να είναι ο σοβαρότερος λόγος που επιβάλλει να φύγουν οι Άγγλοι από την Ελλάδα.

Όσο για τους άλλους, σοσιαλιστές ή μη, που μας λεν να βλέπουμε και προς Βορράν, ξανατονίζουμε: Η ΔΗΛΩΣΗ ΜΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΚΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΔΙΑΙΡΕΤΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΥΤΗ ΚΑΙ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΙ, ΑΠΟΚΛΕΙΕΙ ΤΙΣ ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ. Μα είναι παράξενο και ίσως και ύποπτο, να θέλουμε την από Βορρά χειρονομία, που τόσο τίμια, ντόμπρα, ανοιχτά και δημοκρατικά έβαλε μπροστά στη παγκόσμια κοινή γνώμη και δημοκρατική οργάνωση το πρόβλημα για την εθνική μας ανεξαρτησία, να τη παίρνουμε για πρόσχημα για να δικαιολογούμε την παραμονή των Άγγλων στην Ελλάδα. Εθνική πολιτική είναι να βλέπεις τα γεγονότα που τόσο βλάπτουν εθνικά και να τα αντιμετωπίζεις πατριωτικά. Και όχι να πλάθεις ανύπαρκτους κινδύνους για να δικαιώνεις, ανέχεσαι και βοηθάς τα εθνικά επιζήμια αυτά γεγονότα.

Η «λυδία λίθος», όπου δοκιμάζεται, σήμερα για μια ακόμα φορά και ξεχωρίζει ο πατριωτισμός απ' την προδοσία είναι το πρόβλημα της εθνικής μας ανεξαρτησίας, έτσι όπως στέκει τώρα μπροστά στον κόσμο όλο. Θέλουμε πατρίδα λεύτερη, δημοκρατική, ανεξάρτητη, κυρίαρχη, γερή και δυνατή, για δούλη, ταπεινωμένη, προδομένη και πουλημένη; 

Κανένας δε θα μπορέσει εδώ να αποφύγει την απάντηση, να κρυφτεί, για να παίξει τον παπά. Εδώ για μια ακόμα φορά ξεχωρίζει η ήρα απ' το στάρι.

Η δική μας η θέση είναι πάλι καθαρή και ξάστερη, λαμπίκος. Όπως και στα 1940, όπως και μέσα στον εθνικοαπελευθερωτικό πόλεμο, όπως και στο Δεκέμβρη και πάντα: ΠΑΝΩ ΑΠ' ΟΛΑ ΚΑΙ ΠΡΩΤΑ ΑΠ' ΟΛΑ Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ. Για το σκοπό αυτό δώσαμε και θα δώσουμε τα πάντα.

ΝΙΚΟΣ ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ