Ολγα Νικολάι Ζαχαριάδη

Του Ροβήρου Μανθούλη

Για τον Εμφύλιο δεν θα ήθελα να ξαναμιλήσω. Εχω γυρίσει 7 ταινίες -οι πρώτες που γυρίστηκαν ποτέ- και έχω γράψει ένα βιβλίο ολόκληρο. Χώρια τα άρθρα στις εφημερίδες. Χώρια που τον έζησα στο πετσί μου. Στην Αθήνα μεν, αλλά και το αθηναϊκό πετσί είναι. Ελα όμως που δεν μ' αφήνει ήσυχο.

Κάθε τόσο ο Εμφύλιος μου ρίχνει κι από μια μπαταριά. Οταν μεταδόθηκε η ταινία μου στη Γαλλία, μου γράφει ένας χασαπο-έλλην από ένα χωριό του Βελγίου «ωραία η ταινία σας, αλλά πρέπει να σας πω ότι είμαι πολύ περήφανος που έσφαξα με τα χέρια μου δύο κομμουνιστοσυμμορίτες κι έτσι γλίτωσα από το ταμείο του κράτους δύο συντάξεις!». Μάλιστα. Οχι τίποτα, αλλά είχα δίκιο το 1948 που έλεγα πως αυτός ο πόλεμος έπρεπε να σταματήσει. Τα ίδια έλεγε και ο Μάρκος, ο αρχηγός του Δημοκρατικού Στρατού, τα ίδια και πολλοί από την άλλη πλευρά, ο Σοφούλης και ο Τσαλδάρης. Ο τελευταίος μάλιστα έστειλε τον δημοσιογράφο και πολιτικό του φίλο Γεώργιο Δρόσο στον Μάρκο, με τη βοήθεια του Τίτο, με προτάσεις ειρήνευσης. Τι τον έπιασε τον Ζαχαριάδη και ζητούσε να δικαστεί η κυβέρνηση των Αθηνών, αλλιώς θα συνέχιζε τον πόλεμο μέχρι την τελική νίκη;

Ο Ζαχαριάδης λοιπόν εμφανίστηκε πάλι μπροστά μου πριν από λίγο. Και κάθε φορά που σκοντάφτω απάνω του, με συνοδεύει ένας σεισμός. Ο πιο συγκλονιστικός ήταν όταν το 1948 έδωσε εντολή στη επονίτικη νεολαία να κάνει αντάρτικο πόλης. Πέντε φίλοι μου τον άκουσαν, προσπάθησα να τους πείσω πως ήταν άστοχη και ανεύθυνη η ενέργεια, δεν με άκουσαν, πιάστηκαν, δικάστηκαν, οι τρεις εκτελέστηκαν. Η δεύτερη φορά ήταν μια μεγάλη ιστορική αποκάλυψη. Μου έγινε από έναν άνθρωπο που προφανώς μ' έκρινε άξιο της εμπιστοσύνης του.

Ο Στρατηγός Γεώργιος Κουμανάκος μού αποκάλυψε ένα κρατικό μυστικό του Εμφυλίου με την υπόσχεση ότι δεν θα το χρησιμοποιήσω όσο θα ζούσε. Για τον Καπετάν Γιαννούλη πρόκειται. Και τελικά για τον Ζαχαριάδη που έδωσε εντολή να σφαγιαστεί ο Γιώργος Γιαννούλης. Ο Κουμανάκος, ταγματάρχης στη Μάχη του Γράμμου, ο εκπορθητής του Κλέφτη, στη μάχη των Ζαγοριών που προηγήθηκε συνέλαβε τον Γιαννούλη, κάτι που κανείς δεν έμαθε ποτέ. Αντί να τον στείλουν στη φυλακή ή σε στρατόπεδο αιχμαλώτων, τον έκρυψαν, του παρέδωσαν μια επιστολή με ειρηνευτικές προτάσεις για τον Μάρκο και τον Ζαχαριάδη και τον βοήθησαν να περάσει απέναντι στις γραμμές των ανταρτών. Φαίνεται πως ο μεν Μάρκος πρότεινε να γίνουν δεκτές οι προτάσεις και καθαιρέθηκε, ο δε Ζαχαριάδης πίστευε σε σοβιετική βοήθεια και διέταξε να εκτελεστεί ο Γιαννούλης για προδοσία.

Και ιδού τώρα η ξαφνική επίσκεψη που δέχτηκα από την Ολγα Ζαχαριάδη, την κόρη του Νίκου. Ο Ζαχαριάδης γράφει κάπου: «Στη Σοβ. Ενωση όπου σπούδαζα, τέλη του 1929, γνωρίστηκα και συνδέθηκα με τη γυναίκα μου Μαρία Νοβάκοβα του Κ.Κ. Τσεχοσλοβακίας». Μαζί της απέκτησε δύο παιδιά. Τον Κύρο και την Ολγα. (Αν και την Ολγα δεν την έχει αναφέρει ποτέ). Η Ολγα λοιπόν πριν από δύο μήνες μού στέλνει μήνυμα από την Πράγα. Εμαθε για την ταινία μου τη σχετική με το Εμφύλιο και με παρακαλεί να της στείλω μια κόπια. Είχε αναθέσει σ' ένα ζευγάρι Γάλλων φίλων της να βρουν την ταινία. Κατέφυγαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας όπου με ανακάλυψαν και μου μετέφεραν την παράκληση της Ολγας. Η οποία θα πρέπει να είναι σήμερα 65 χρόνων. Της έστειλα την κόπια και η Ολγα θα βλέπει τώρα με την ησυχία της τα έργα του πατέρα της. Από μια συνέντευξή της στο περιοδικό «Καλημέρα» της Ελληνικής Κοινότητας Πράγας, το 2007, φαίνεται ότι υπέφερε που δεν γνώριζε για πολλά χρόνια τον πατέρα της. Λέει η Ολγα στη συνέντευξη:

«Γεννήθηκα το 1947 στην Πράγα όπου ζούσα με τη μητέρα μου, τη Μαρία (Μαρή) Νοβάκοβα. Και συνεχίζω να μένω εδώ. Τον πατέρα μου τον γνώρισα τον Αύγουστο του 1971. Οταν είχα γίνει 24 χρόνων. Οταν πήγα στη Ρωσία, εκείνες οι δύο βδομάδες στο Σοργούτ ήταν οι πιο ευτυχισμένες στη ζωή μου. Εγώ ήθελα να έχω πατέρα. Δεν με ενδιέφερε αν ο πατέρας μου ήταν πολιτική προσωπικότητα. Ημουν πολύ δυστυχισμένη όταν πηγαίναμε σε γνωστούς για επίσκεψη, κι όλοι είχαν τον πατέρα τους. Μόνο εγώ δεν είχα τον πατέρα μου κοντά μου, δίπλα μου... Ο πατέρας μου ποτέ δεν μου έγραψε. Ηταν μεγάλη η ευτυχία μου όταν τον συνάντησα για πρώτη φορά. Εγώ τον βρήκα, δεν ξέρω εάν ο ίδιος ήθελε να με βρει. Οταν επιτέλους βρεθήκαμε, θα πρέπει να ήταν κι αυτός ευτυχισμένος. Πήγα στο νοσοκομείο, όπου τον είχαν μετά την απεργία πείνας που είχε κάνει. Εκλαιγε πάρα πολύ... ήταν συγκινημένος. Πέρασα δύο βδομάδες μαζί του και αυτό ήταν όλο κι όλο... Μετά από δύο χρόνια, την 1η Αυγούστου 1973 πέθανε... Κανένας δεν ήρθε να μας ενημερώσει. Μας το είπε μια ξαδέρφη μου που δούλευε στην εφημερίδα "Μλάντα Φρόντα". Η μητέρα μου πήγε αμέσως στη Σοβιετική Πρεσβεία να ρωτήσει. Της είπαν ότι δεν ξέρουν τίποτα για κανέναν Νίκο Ζαχαριάδη. Τότε τους είπε ότι ήταν ο Νικολάι Νικολάεβιτς Νικολάεβ. Η ληξιαρχική πράξη που έχουμε για το θάνατο του πατέρα μου γράφει "Νικολάι ΝικολΝικολάεβ - Νίκος Ζαχαριάδης". Η μητέρα μου επέμενε να προσθέσουν το αληθινό του όνομα».

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία Σάββατο 9 Αυγούστου 2014