Οι ποινικές διώξεις του Νίκου Ζαχαριάδη στον Εμφύλιο και οι δύο υποθέσεις για συκοφαντική δυσφήμηση

 

Από Εφημερίδα των Συντακτών, 22 Δεκέμβρη 2015

Ντοκουμέντο: Ο απόρρητος φάκελος 26029/Α' του Νίκου Ζαχαριάδη

Ο ιστορικός ηγέτης της Αριστεράς Νίκος Ζαχαριάδης

21.12.2015, 18:21 | Εφημερίδα των Συντακτών

Κείμενα: Νίκολας Ζηργάνος - Γιώργος Πετρόπουλος - Νίκος Χατζηδημητράκος

Η «Εφημερίδα των Συντακτών» φέρνει σήμερα στη δημοσιότητα τον φάκελο ποινικών διώξεων κατά του ιστορικού ηγέτη του ΚΚΕ, Νίκου Ζαχαριάδη, τον οποίο δημιούργησε, κρατούσε και ενημέρωνε διαρκώς η Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφάλειας της Αστυνομίας Πόλεων Αθηνών. Ο φάκελος φέρει αριθμό 26029/Α’.
Στο εσωτερικό μέρος του φακέλου υπάρχει η εξής διευκρινιστική, χειρόγραφη σημείωση: «Το κομμουνιστικόν περιεχόμενον μετεφέρθη εις τον υπ’ αριθ. 1493 απόρρ. Φάκ. 18/1/39 (σ.σ.: από κάτω ακολουθεί χειρόγραφη δυσανάγνωστη υπογραφή)».
Από αυτή τη σημείωση μπορούμε βάσιμα να εξαγάγουμε το συμπέρασμα πως ο αρχικός φάκελος του Ν. Ζαχαριάδη, στην Υποδιεύθυνση της Γενικής Ασφάλειας Αθηνών, ήταν ενιαίος και συμπεριλάμβανε τόσο τα έγγραφα ποινικών διώξεων όσο και τα στοιχεία της πολιτικής του δράσης που συγκέντρωναν οι διωκτικές αρχές. Ο ενιαίος αυτός φάκελος είχε τον αριθμό 26029/Α’.
Στις 18 Ιανουαρίου του 1939 διαχωρίστηκε. Τα έγγραφα που αφορούσαν την πολιτική δράση του Ζαχαριάδη συγκεντρώθηκαν σε έναν νέο απόρρητο φάκελο στον οποίο δόθηκε ο αριθμός 1493. Ετσι, στον φάκελο 26029/Α’ έμειναν μόνον οι ποινικές υποθέσεις.
Ο διαχωρισμός του φακέλου σε ποινικό και πολιτικό προφανώς έγινε για λειτουργικούς λόγους: για διευκόλυνση δηλαδή των υπηρεσιών και -το πιο πιθανό- για την καλύτερη διασφάλιση του απορρήτου κάποιων εγγράφων.
Ο ενιαίος φάκελος εκ των πραγμάτων περιείχε διαβαθμισμένα και μη διαβαθμισμένα έγγραφα καθώς το ποινικό μέρος των υποθέσεων αφορά κατά βάση δημόσια έγγραφα (απαγγελία κατηγοριών, εντάλματα δίωξης, δικαστικές αποφάσεις) που ήταν χαρακτηρισμένα για μικρό χρονικό διάστημα ως απόρρητα.

Το εξώφυλλο του ποινικού φακέλου του Ν. Ζαχαριάδη που κρατούσε η Ασφάλεια και δεξιά, η εσωτε­ρική πλευρά του εξώφυλλου όπου σημειώνεται ο διαχωρισμός του πολιτικού από το ποινικό μέρος |

Αντίθετα, το πολιτικό μέρος αφορά κυρίως διαβαθμισμένο, αορίστου χρόνου, απόρρητο υλικό, δηλαδή παρακολουθήσεις, εκθέσεις και έγγραφα που περιείχαν πληροφορίες και ονόματα πληροφοριοδοτών - στοιχεία τα οποία έπρεπε να είναι γνωστά σε πολύ στενό κύκλο ανθρώπων. Συνεπώς, έπρεπε να αποφευχθεί άνθρωποι που είχαν πρόσβαση -στις διάφορες χρονικές περιόδους- στο ποινικό υλικό να βλέπουν και το πολιτικό.
Ο διαχωρισμός, επίσης, του υλικού σε ποινικό και πολιτικό δεν σημαίνει ότι το πρώτο δεν είναι πολιτικό.
Ολες οι ποινικές διώξεις τόσο σε βάρος του Ζαχαριάδη όσο και σε βάρος των κομμουνιστών και γενικότερα των αριστερών αφορούσαν πολιτικές πράξεις που είχαν ποινικοποιηθεί με διάφορους νόμους και ποινικές ερμηνείες πολιτικών πράξεων που δεν είχαν καμία βάση αλλά χρησιμοποιούνταν στο πλαίσιο της προστασίας του αστικού καθεστώτος.
Ο φάκελος 26029/Α’, όπως έχει φτάσει στα χέρια μας, περιλαμβάνει συνολικά έγγραφα 114 σελίδων (εντάλματα σύλληψης, βουλεύματα, εντολές για παύση διώξεων σε συγκεκριμένα αδικήματα λόγω παραγραφής, δελτία εγκληματικότητας που συγκεντρώνουν περιγραφικά τις διώξεις κατά του ηγέτη του ΚΚΕ κ.ά.).
Εχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι, στο παρελθόν, ο φάκελος ήταν πολύ πιο πλούσιος αλλά αφαιρέθηκε απ’ αυτόν υλικό -το οποίο ενδεχομένως καταστράφηκε- καθώς προέκυπταν παραγραφές αδικημάτων και συνεπώς παύσεις διώξεων.
Δεν αποκλείεται, επίσης, κατά καιρούς να αφαιρέθηκε υλικό από πρόσωπα που είχαν πρόσβαση στον φάκελο και που για δικούς τους λόγους το ήθελαν στην κατοχή τους. Αυτό αφορά διάφορες περιόδους και κυρίως την περίοδο που αυτός ο φάκελος έκλεισε οριστικά, καθώς οι αρχές διαπίστωσαν με βεβαιότητα ότι ο διωκόμενος είχε φύγει από τη ζωή.
Το ζήτημα των φακέλων που αφορούν τον Ν. Ζαχαριάδη -της συστηματικής δηλαδή συγκέντρωσης, από το κράτος, στοιχείων και εγγράφων γι’ αυτόν- δεν σταματάει στα όσα προαναφέραμε.
Οι φάκελοι δεν φαίνεται πως είναι μόνο δύο: ο πολιτικός 1493 και ο ποινικός 26029/Α’. Είναι πολύ πιθανό διάφορες υπηρεσίες, όπως η χωροφυλακή, οι κατά τόπους αστυνομικές διευθύνσεις, οι δικαστικές αρχές, τα υπουργεία Αμυνας, Εσωτερικών, Δημόσιας Τάξης, Εξωτερικών αλλά και άλλες υπηρεσίες να κρατούσαν φακέλους για τον Ν. Ζαχαριάδη στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων τους.

Εγγραφα του 1975 (αριστερά) και του 1980 (κέντρο) για διαγραφή του Ν. Ζαχαριάδη ως φυγόποινου λόγω θανάτου |

Στο υπουργείο Εσωτερικών, για παράδειγμα, επί πολλά χρόνια ήταν ενταγμένη η ανώτατη διεύθυνση της Αστυνομίας και από εκεί ξεκίνησε και εκτελέστηκε το 1948 η αφαίρεση της ελληνικής ιθαγένειας από τον ηγέτη του ΚΚΕ. Για τη δράση του στο εξωτερικό, το υπουργείο Εξωτερικών σίγουρα λάμβανε αναφορές από τις πρεσβείες.
Η εμπλοκή του είναι αυτονόητη για το υπουργείο Δημόσιας Τάξης. Οπως και για το υπουργείο Αμυνας λόγω του εμφύλιου πολέμου 1946-1949. Συνεπώς, πρέπει να διερευνηθεί πού βρίσκεται αυτό το υλικό, να διασωθεί και να έρθει στο φως της δημοσιότητας.

Τον κυνηγούσαν και μετά θάνατον

Ο Νίκος Ζαχαριάδης έφυγε από τη ζωή την 1η Αυγούστου του 1973. Λίγες ημέρες αργότερα υπήρξε σχετική ανακοίνωση από τον ραδιοσταθμό του ΚΚΕ «Φωνή της Αλήθειας» και στη συνέχεια αναπαραγωγή της είδησης από τους ξένους ραδιοσταθμούς, όπως το BBC, που είχαν ελληνικό πρόγραμμα. Οι ελληνικές εφημερίδες έγραψαν σχετικά στις 8-8-1973. Εντούτοις, οι ελληνικές αρχές τον διέγραψαν ως φυγόποινο και τοποθέτησαν στο αρχείο τις διώξεις σε βάρος του πολύ καθυστερημένα, στις 4-6-1981.

το δημοσίευμα της εφημερίδας «ΝΕΑ» 8/8/1973 όπου αναγγέλλεται στην πρώτη σελίδα ο θάνατος του Ν. Ζαχαριάδη |

Αναλυτικά, στον φάκελο 26029/Α’ υπάρχουν δύο έγγραφα για παύση της δίωξης εναντίον του λόγω θανάτου. Τα παρουσιάζουμε ως έχουν:

Πρώτο έγγραφο 1974

Στις 16 Ιουνίου του 1975, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Νίκου Ζαχαριάδη, η Υποδιεύθυνση της Γενικής Ασφάλειας (υπηρεσία Καταδιωκτικών) εκδίδει έγγραφο προς τη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Υπηρεσιών (τμήμα αρχείων - Γραφείο Καταδιωκτικών) με θέμα: «Διαγραφή Φυγόποινου λόγω θανάτου», στο οποίο λέει:

«Λαμβάνομεν την τιμήν να παρακαλέσωμεν όπως διατάξητε την διαγραφήν εκ των υπ’ αριθ. 9, 107 και 122 Δ.Ε.Α. (σ.σ.: μάλλον Διεύθυνση Εγκληματολογικών Αρχείων) του ΖΑΧΑΡΙΑΔΗ Νικόλαου του Παναγιώτου και της Ερατούς, γεν. τω 1902 εις Κων/πολιν καθ’ όσον ως προκύπτει εκ του εν φωτοτυπία προσηρτημένου αποκόμματος εφημερίδος υπό ημερομηνίαν 8-8-1973, ούτος απεβίωσεν.

Συνημμένως υποβάλλομεν δελτία καταδιωκόμενου εις α αναφέρονται τα δι’ α είναι καταχωρημένος εις ΔΕΑ διωκτικά έγγραφα δι’ ων και κατεζητείτο.-

Τούτον διαγράψαμεν των βιβλίων διωκομένων της υπηρεσίας μας.

Ο Διοικητής
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΓΙΑΝΝΗΜΑΡΑΣ
ΑΣΤΥΝ. ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ Α’»

Πριν προχωρήσουμε οφείλουμε να κάνουμε μία παρένθεση. Τόσο το παραπάνω έγγραφο όσο και τα περισσότερα που βρίσκονται στον ποινικό φάκελο του Ν. Ζαχαριάδη αναφέρουν γι’ αυτόν λάθος ημερομηνία και τόπο γέννησης.

Ο Ν. Ζαχαριάδης γεννήθηκε το 1903 (και όχι το 1902) στην Αδριανούπολη (και όχι στην Κωνσταντινούπολη), όπως ο ίδιος αναφέρει σε βιογραφικό του προς το ΚΚΕ. Πιθανότατα αυτό το λάθος των διωκτικών αρχών να οφείλεται σε παραπλανητικά στοιχεία που, για ευνόητους λόγους, ο ίδιος είχε δώσει στις ελληνικές αρχές όταν τη δεκαετία του ’20 για πρώτη φορά πολιτογραφήθηκε Ελληνας πολίτης.

Δεύτερο έγγραφο 1980

Θα περίμενε κανείς ότι μετά το προαναφερόμενο έγγραφο θα έπρεπε να είχε σταματήσει κάθε δίωξη εναντίον του Ν. Ζαχαριάδη. Εντούτοις, στα τέλη του 1980, η Εισαγγελία Εφετών Αθηνών διαπίστωσε ότι στα δικά της αρχεία ο Ν. Ζαχαριάδης φερόταν ακόμη ως διωκόμενος για αδικήματα που προβλέπονταν στο περιβόητο Γ’ Ψήφισμα του 1946 και στον Αναγκαστικό Νόμο 453 του 1945. Και τούτο παρά το γεγονός ότι τόσο το Γ’ Ψήφισμα όσο και ο Α.Ν. 453/1945 είχαν καταργηθεί με νόμους του 1974, του 1975 και του 1976, ενώ ο διωκόμενος είχε φύγει από τη ζωή τον Αύγουστο του 1973!

Ετσι, στις 29-12-1980 ο εισαγγελέας Εφετών Αθηνών Ηλ. Σπυρόπουλος εξέδωσε εντολή την οποία κοινοποίησε στη Διεύθυνση Εγκληματολογικών Υπηρεσιών (Τμήμα Καταδιωκτικών) και στην Υποδιεύθυνση Γενικής Ασφάλειας Αθηνών (Υπηρεσία Καταδιωκτικών), όπου έλεγε τα εξής:

«Εχοντας υπ’ όψη ότι στην Εισαγγελία εκκρεμή με αριθμό ΒΩΚ 267/50 η δικογραφία κατά του κατωτέρω

1. ΖΑΧΑΡΙΑΔΗΣ Νικόλαος, κάτοικος Αθηνών
2.
3·
4.
5.
6.
7.
που κατηγορούνται για Εγκλήματα του ψηφίσματος Γ’/1946 και Α.Ν. 453/45 αλλά και για εγκλήματα του ποινικού νόμου που απέβλεπον στην ανατροπή της καθεστηκυίας τάξεως.
Επειδή το άρθρον 1 του Ν. 233/75, όπως ετροποποιήθη με το άρθρο 23 του Ν. 410/76, κατήργησε το ψήφισμα Γ’/1946 και ώρισε ότι οι δικογραφίες του ψηφίσματος αυτού και του Α.Ν. 433/45 τοποθετούνται στο αρχείο με πράξη του Εισαγγελέως και τα διωκτικά έγγραφα επιστρέφονται ανεκτέλεστα. Εξ άλλου τα άρθρα 1 και 2 του Π.Δ. 519/74 αμνήστευσαν τα εγκλήματα του ποινικού νόμου που απέβλεπαν στην ανατροπή της καθεστηκυίας τάξεως, και όρισαν ότι αι σχετικαί δικογραφίαι τοποθετούνται στο αρχείο με πράξη του Εισαγγελέως, ενώ σύμφωνα και με τα άρθρα 309 παρ. 1β’, 310 παρ. 2β και 588 β’ Κ.Π.Δ., παύει η ισχύς των αντιστοίχων διωκτικών έγγραφων.
ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ
Τοποθετούμε στο αρχείο την ως άνω δικογραφία ως προς τους προαναφερομένους κατηγορουμένους και παραγγέλλομε την διαγραφήν τους από τα βιβλία φυγοδίκων σχετικά με τη 2594/49 παρ/νή Δ/γη ΑΣΔΑΝ και τα συναφή με αυτό διωκτικά και την αρχειοθέτηση τούτων στην αστυνομική αρχή που βρίσκονται.

Ο Εισαγγελέας Εφετών
ΗΛ. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Κοινοποίηση
1. Δ/νση Εγκλημ/κών Υπηρεσιών
Τμήμα Καταδιωκτικών
2. ΥΓΑ Αθηνών
Υπηρεσία Καταδιωκτικών».
Τελικά, όπως προκύπτει από χειρόγραφη εγγραφή πάνω στην εν λόγω παραγγελία του εισαγγελέα Εφετών, ο Ν. Ζαχαριάδης διαγράφεται ως φυγόποινος στις 4-6-1981 και ο φάκελος 26029/Α’ τοποθετείται στο Αρχείο.

Εγγραφο της Ασφάλειας με ονόματα διωκόμενων ηγετών του ΚΚΕ και τους αριθμούς των φακέλων τους

Πέρα από τους φακέλους που αφορούν τον Νίκο Ζαχαριάδη, φάκελοι κρατούνταν και για τα υπόλοιπα ηγετικά στελέχη του ΚΚΕ κι ευρύτερα της Αριστεράς. Υποθέτουμε βάσιμα πως κι αυτοί οι φάκελοι ήταν διαχωρισμένοι σε πολιτικούς και ποινικούς. Από τα έγγραφα που υπάρχουν στον ποινικό φάκελο 26029/Α’ του Νίκου Ζαχαριάδη προκύπτει ότι οι αστυνομικές αρχές στα εντάλματα σύλληψης και σε άλλα διαβιβαστικά τους έγγραφα, πέραν των άλλων στοιχείων, σημείωναν και τον αριθμό του φακέλου.

Το ίδιο έκαναν και για τους αριθμούς των φακέλων άλλων προσώπων στα οποία αναφέρονταν μαζί με τον ηγέτη του ΚΚΕ. Δηλαδή, κάθε διωκόμενο πρόσωπο που καταγραφόταν στα έγγραφα συνοδευόταν πάντα και με τον αριθμό του φακέλου του. Ετσι, στις 4 Οκτωβρίου του 1951 η Υπηρεσία Καταδιωκτικών της Υποδιεύθυνσης Γενικής Ασφάλειας Αθηνών με έγγραφό της ενημερώνει τον εισαγγελέα Πλημμελειοδικών ότι οι -με αριθμό φακέλου 26029, 3442, 3443, 3286, 97545, 264239, 83574, 67311, 272745- Ζαχαριάδης Νικόλαος, Παρτσαλίδης Δημήτριος, Πορφυρογένης Μιλτιάδης, Μπαρτζώτας Βασίλειος, Χατζηβασιλείου Χρύσα, Βλαντάς Δημήτριος, Τζήμας Ανδρέας, Βαφειάδης Μάρκος, Νεφελούδης Βασίλειος «ευρίσκονται εις το Σιδηρούν Παραπέτασμα».

Με δεδομένο ότι ο πρώτος αριθμός φακέλου είναι του Ζαχαριάδη, θεωρούμε ότι οι υπόλοιποι αντιστοιχούν στα πρόσωπα που ακολουθούν κατά σειρά.

Οι φάκελοι αυτών των προσώπων -όπως και πολλών άλλων- πρέπει να αναζητηθούν, να διασωθούν και να δοθούν στην ιστορική έρευνα. Επίσης, η υπουργική απόφαση του 2009 (ΦΕΚ Β, αρ. 1832) που κρατάει κλειστούς, μέχρι το 2029, τους πολιτικούς φακέλους (φακέλους φρονημάτων) των ιστορικών προσώπων πρέπει να καταργηθεί.

Επιστολή προς την εφημερίδα ΑΥΓΗ (10/4/1962)

Προς την εφημεριδα "Αυγή"

Κύριε Διευθυντά,

Παρακαλώ να δημοσιεύσετε το παρακάτω γράμμα μου.

Στην 1η Φλεβάρη 1962 έστειλα γράμμα στον εισαγγελέα  Πλημμελειοδικών Αθηνών και ζητούσα να μου γνωριστεί αν εκκρεμούν ενάντια μου κατηγορίες για την κομμουνιστική μου επαναστατική δράση δηλώνοντας ότι είμαι έτοιμος  να παρουσιαστώ μπροστά στη δικαιοσύνη για να αντιμετωπίσω, ανασκεβάσω και ανατρέψω κάθε κατηγορία που η αντίδραση πρόβαλε ενάντια στο Λαϊκοεπαναστατικό κίνημα που κι εγώ στεκόμουν ενεργός αγωνιστής του.

Στις 8 του Απρίλη 1962 πήρα την απάντηση που είνια κατηγορηματικά αρνητική, ούτε καν πήραν την αίτησή μου και μου γνώρισαν ότι την γυρνούν πίσω.

Έτσι ο Καραμανλής μαζί με τα υπερωκεάνια αφεντικά του ξεσκεπάζονται.

Ξέρουν, μπορού να συκοφαντούν, να διαβάλλουν και να προσπαθούν να λερώσουν το λαϊκό κίνημα.

Μα όταν του δίνεται η εφκαιρία να καθίσουν στο σκαμνί έναν που υποτίθεται πως είναι από τους πιο υπέφθυνους "εγκληματίες" σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο στην μεταπολιτευτική ιστορία μας μαζέβουν την ουρά μέσα στα σκέλια τους και το βάζουν στα πόδια, γίνονται λαγοί.

Δεν έχουν το θάρρος να δούνε στα μάτια και να δικάσουν την αλήθεια.

Διαμαρτύρομαι με όσες δυνάμεις έχω ενάντια στην παρανομία αφτή της κυβέρνησης και δηλώνω πως θα συνεχίσω τις προσπάθειες μου ναεξαναγκάσω τον Καραμανλή και Σία να δεχθούν το αντιπάλεμα που προτείνω.

Με την ευκαιρία θέλω να ξεκαθαρίσω τούτο εδώ. Έξω από τους εχθρούς του λαού της εθνική υπόστασης και ανεξαρτησίας ντόπιων και ξένων, έξω από τους εχθρούς και αντπάλους της Δημοκρατίας της Ελλάδας και του κομμουνισμού, ανοιχτό λογαριασμό δεν έχω και ούτε μπορώ να έχω με κανέναν άλλο.

Όταν είδα πως αντιμετώπισαν την αίτησήμου η κυβέρνηση μαζί με όλη την αντίδραση, πείστηκα για ακόμη μια φορά ότι ενήργησα σωστά.

Παρακαλώ να με συγχωρήσετε για την ενόχληση και εφχαριστώ για την φιλοξενία.

10 Απρίλη 1962

Με σεβασμό

Νίκος Ζαχαριάδης